Džemal Bijedić – Jedan od najvećih sinova BiH
Džemal Bijedić , pravnik, učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR BiH i junak socijalističkog rada. Od 1971. do 1977. godine obavljao je funkciju predsednika Saveznog izvršnog veća.
Džemal Bijedić (12. april 1917-18. januar 1977), rođen u Mostaru, gdje je i odrastao kao potomak ugledne trgovačke porodice. Kao gimnazijalac se simpatiše sa pokretom komunista, kome se tokom studije na Univerzitetu u Beogradu i priključuje. Oktobra 1939. u Beogradu biva primljen u SKOJ, a decembra 1939 u mostarskoj organizaciji u KPJ. Četri puta biva zatvaran, svaki put u Mostaru. Za vrijeme Drugog svjetskog rata aktivno kao član Partije učestvuje u NOB-i. Nakon rata postaje pomoćnik ministra unutrašnjih poslova vlade Bosne i Hercegovine, potom 1948. načelnik Uprave za agitaciju i propagandu Centralnog komiteta KPBiH. Lista njegovih funkcija je duga i vodi ka gore na hijerarhijskoj ljestvici: sem dvije navedene funkcije bio je i sekretar Oblasnog komiteta KPJ za Hercegovinu, član Izvršnog vijeća Bosne i Hercegovine, predsjednik Republičkog vijeća, predsjednik Skupštine SRBiH i na kraju predsjednik Saveznog izvršnog vijeća (SIV) 1971 godine. Tragično je preminuo 18. januara 1977. g. u avionskoj nesreći na putu za Sarajevo u vrhuncu svoje moći. Supruga Razija je poginula zajedno sa Bijedićem. Iza sebe su ostavili troje djece: Dragana, Azru i Milenka.
Potpisnik letaka za borbu za autonomiju Bosne i Hercegovine u međuratnom periodu do 1941. do svoje pogibije se zalaže za razvitak privrede, primjenu principa samoupravljanja, promociju Jugoslavije u inostranstvu i jačanje Pakta nesvrstanih. Organizator nove bosanske privredne reforme i infrastrukture, posebno izgradnje moderne putne mreže, regionalnih vodovoda, gradskih kanalizacija i telekomunikacija, te 80-tih godina djelimično ostvarenog kulturnog projekta “hiljadu škola”. Za kratko vrijeme susreće sve važnije svjetske državnike tog vremena, Mao Ce Tunga (Mao Tse-Tung), Džeralda Forda (Gerald Ford), Leonida Brežnjeva (Leonid Brežnjev). Uvijek uz Tita, špekulisan je kao njegov mogući nasljednik, što je otvorilo sumnje u slučajnost avionske nesreće. Priče o umješanosti Titove supruge Jovanke Broz u ovoj avionskoj nesreći i do dan danas su ostale žive. Naime, Tito koji je do tada stalno putovao sa Jovankom širom svijeta, ali je poslije ove avionske nesreće stavio sopstvenu suprugu u kućni pritvor.
bs.wikipedia
——————————–
Rođen je 22. april 1917. godine u Mostaru. Potiče iz ugledne trgovačke porodice Bajramage Bijedića, koja se 1915. godine doselila iz Gackog u Mostar. Bilo mu je tek nešto više od godinu dana, kada mu je 1919. godine otac Adem umro od španskog gripa. Tada je svu brigu o porodici preuzela njegova majka Zafira i stric Bećir. Osnovnu školu i gimnaziju završio je u rodnom mestu, a Pravni fakultet u Beogradu.Kao gimnazijalac bio je član muslimanskog društva „Gajret“ i postao je simpatizer revolucionarnog omladinskog pokreta, kome se priključio tokom studija u Beogradu. Oktobra 1938. godine u Beogradu je primljen je u članstvo Saveza komunističke omladine Jugoslavije, a decembra 1939. u Mostaru u članstvo Komunističke partije Jugoslavije. U periodu od 1940. do 1941. godine bio je sekratar Oblasnog komiteta SKOJ-a za Hercegovinu. Kao član KPJ u Mostaru je hapšen četiri puta.Za vreme Drugog svetskog rata, kao član Partije aktivno je učestvovao u Narodnooslobodilačkom pokretu. Na početku Narodnooslobodilačkog rata obavljao je dužnost sekretara Mesnog komiteta KPJ za Sarajevo. Pošto je delovao ilegalno, posle otkrića policije njegovog indentiteta morao je da pređe u drugu oblast, a dužnost sekretara predao je Vladimiru Periću Valteru, narodnom heroju. Potom je prešao i istočnu Bosnu gde je preuzeo dužnost sekretara Okružnog komiteta KPJ za Semberiju i Posavinu, a potom sekretara Mesnog komiteta KPJ za Tuzlu. Kao borac Šeste proleterske istočnobosanske proleterske udarne brigade učestvovao je u borbama tokom bitke na Sutjesci, u periodu od maja do juna 1943. godine. Svoju buduću suprugu Raziju Ferhatbegović, upoznao je 1942. godine u oslobođenoj Foči. Džemal i Razija imali su troje dece – Dragana, Azru i Milenka.Posle oslobođenja Jugoslavije, 1945. godine, postao je generalni sekretar Vlade Narodne Republike Bosne i Hercegovine i pomoćnik ministra unutrašnjih poslova. Godine 1948. godine prelazi na funkciju načelnika Uprave za agitaciju i propagandu Centralnog komiteta Komunističke partije Bosne i Hercegovine. Potom se vraća u Mostar gde preuzima dužnost sekretara Oblasnog komiteta KPJ za Hercegovinu i predsednika mostarskog sreza. Godine 1957. ponovo odlazi u Sarajevo i postaje član Izvršnog veća NR Bosne i Hercegovine i predsednik Univerzitetskog saveta.Početkom šesdesetih godina odlazi u Beograd gde postaje član Saveznog izvršnog veća, kojim je tada predsedavao Josip Broz Tito. Najpre je preuzeo resor zakonodavstva i organizacije vlasti, a potom sekretara Saveznog sekreterijata za rad. Istovremeno je bio i sekretar Ustavne komisije Savezne skupštine, kojom je predsedavao Edvard Kardelj, i koja je pripremala novi Ustav usvojen 1963. godine. Posle sukoba sa Aleksandrom Rankovićem, smenjen je sa svih funkcija i vratio se u Sarajevo. Posle „Brionskog plenuma“, izabran je za predsednika Republičkog veća Narodne skupštine, od 1967. do 1971. godine obavljao je dužnost predsednika Narodne Skupštine SR BiH (tada najviša funkcija u Republici).
Godine 1971. postao je predsednik Saveznog izvršnog veća SFRJ (savezni premijer) i na toj funkciji ostao sve do svoje smrti.Kao predsednik Saveznog izvršnog veća učestvovao je u oko 50 inostarnih državnih poseta u ime SFR Jugoslavije, a njegovo prvo državno putovanje bilo je sahrana danskog kralja Frederika, januara 1972. godine (bilo je to svega par dana posle ustaškog terorističkog napada na JAT-ov avion iznad Čehoslovečke i on je tamo doleteo specijalnim sovjetskim avionom marke „Iljušin“). U toku 1974. godine Džemal Bijedić se susreo sa trojicom najuticajnijih svetskih lidera – Džeraldom Fordom, predsenikom SAD-a, Leonidom Brežnjevim, predsednikom Vrhovnog sovjeta SSSR-a i Mao Cetungom, predsednikom Komunističke partije Kine.
Tragično je nastradao u avionskoj nesreći 18. januara 1977. godine. Tog dana prisustvovao je u Beogradu, na batajničkom aerodromu, ispraćaju predsednika SFRJ Josipa Broza Tita u Libiju. Po povratku za Sarajevo njegov avion udario je u brdo Inac u blizini gradića Kreševo. Pored Džemala tom prilikom poginuli su: njegova supruga Razija, sradnici Zijo Alikalfić i Smajo Hrla, kako i piloti Stevan Leka i Murat Hanić. Odmah po saznanju za tragediju predsednik Tito se vratio u zemlju i prisustvovao njegovoj sahrani u Sarajevu. Iste godine, kada je poginuo, u Mostaru je osnovan Univerzitet koji je poneo njegovo ime.Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima su – Orden junaka socijalističkog rada, Orden narodnog oslobođenja i Ordena Republike sa zlatnim vencem.
NEKA MU JE VEČNA SLAVA I HVALA
“Da znate kako tutnji i odzvanja tuga pregolema i bol u srcima ljudskim u dolovima i u visinama kojima ste hodili”, kazuje Branko Mikulic na grobovima Raze i Dzemala Bijedica i dodaje: “Stali su ljudi i mladi i stari, i djeca, stalo je sve sto se kretalo. I zaplakalo. Placimo, imamo za kim.”
” Bila ga je puna ulica, kao da ga i sad gledam kako ide uz Brankovac, uvijek veseo i raspolozen, sjeca ga se brico Salko Begovic.
“Bio je izrazito samostalna, naglaseno humanisticki izrazena licnost, zato on nije bio samo moj prijatelj, vec nas prijatelj”, zapisao je Todo Kurtovic.
“Ima ljudi koji su sa cijelim svijetom na ti, takav je bio Dzema. Nije se gromova bojao, kao da ih je izazivao da osvijetle njegov put od gnijezda do zvijezda… Sta je njemu bilo, onolikom covjeku da zagrli cio svijet…”, zabiljezio je Enver Mehmedbasic.
