Tanja i Ivan, srednjoškolci koji vraćaju vjeru u mlade ljude

Buka – Milica Plavšić

U BiH je primijetna nezainteresovanost mladih za politiku, što potvrđuju i mnoga društvena istraživanja. Mladi u velikom broju ne koriste svoje pravo da glasaju na izborima, niti da učestvuju u politici na neki drugi način. Manji broj mladih koji se odluče za aktivno bavljenje politikom najčešće to čine unutar stranaka koje su već dosta kompromitovane. Na sreću, postoje i izuzeci koji su svjesni uticaja političkih odluka na svakodnevni život ljudi i koji nastoje da budu informisani, da imaju svoj stav o političkim pitanjima, da se ne libe javno ga iznositi i argumentovano odbraniti. Dvoje mladih ljudi koji razmišljaju i djeluju na ovaj način, Tanja Mitrović i Ivan Ilić, članovi su Evropskog omladinskog parlamenta iz Banjaluke. Ono što je fascinantno jeste da je riječ o srednjoškolcima. Sa Tanjom i Ivanom razgovaramo o mladima i politici, o iskustvu koje su njih dvoje stekli kroz učešće u radu Evropskog omladinskog parlamenta, kao i o mogućnostima koje se mladima nude kroz evropske obrazovne programe.

Tanja Mitrović rođena je 1998. godine u Banjaluci. U prvom razredu srednje škole počela je da se zanima za rad omladinskih organizacija u BiH i od tada je član Asocijacije srednjoškolaca u Bosni i Hercegovini (ASuBiH). Počevši od rada kao PR menadžer lokalnog tima, zatim koordinator, danas je član Upravnog obora najveće omladinske organizacije na našim prostorima. Paralelno sa radom u ASuBiH-u, imala je priliku da se upoznam sa debatom. Počevši od Regionalnog foruma Evropskog parlamenta mladih, pa sve do Internacionalne sesije Evropskog parlamenta mladih, debatovanje i istraživanje problema današnjice postali su dio njenog svakodnevnog života. Od tada je učestvovala na debatnim takmičenjima i seminarima širom Bosne i Hercegovine, ali i u Danskoj, Švajcarskoj i zemljama regiona.

Govoreći uopšteno o mladima i politici, Tanja Mitrović kaže je njen utisak da, kako standard života opada, tako je sve manje mladih zainteresovanih za demokratiju, ali i politiku uopšte. “Godinu za godinom, broj glasača na izborima je sve manji, a procenat mladog stanovništva na izborima je zabrinjavajući. Smatram da je glavni krivac za to loš pristup mladima kada je riječ o politici. U školama se o politici vrlo malo priča, ne postoji predmet koji je direktno usmjeren na to, dok sociologiju i psihologiju uče samo učenici pojedinih škola. Čini mi se da se u našem društvu na politiku često gleda kao na ‘igru moćnih’, dok stanovništvo ne vidi njihovu važnost, kako na izborima, tako i u cjelokupnom društvu. S druge strane, oni koji bi trebali raditi na rješavanju tog problema kao da ga nisu ni svjesni, ili ne žele biti.”

Priključivanje mladih ljudi kompromitovanim strankama nije novina, kaže Tanja, ali je sve zastupljenije. “Na predizbornim plakatima smo imali priliku vidjeti mnogo mladih kandidata, koji, nažalost, nisu ni na koji način radili kako bi promovisali svoje ideje, već su se po mom mišljenju stapali u nizu kandidata, krijući se iza jedne stranke, a često i iza jednog čovjeka.”

Mora postojati neki “treći put”, jer jedino tako možemo da napredujemo, kaže Tanja. “Vjerujem da je ta treća strana zajednički rad vlasti i stanovništva. Kako se ne bismo opet doveli u ovu situaciju, mislim da je od izuzetne važnosti podstaći mlade da istražuju.”

Odgovarajući na pitanje zašto je ona zainteresovana za politiku i zašto baš na nivou Evropske unije, Tanja kaže da je politika nešto što se prožima kroz svakodnevnicu svakog pojedinca i da je neizbježna tema većine razgovora, a da ipak malo toga znamo. “Ono što je česta pojava našeg društva jeste žaljenje na vlast, bez davanja konkretne ideje kako da se riješi bilo koji problem. Učeći istoriju tokom osnovne škole shvatila sam da je istorija svjedočila fantastičnim ljudima poput Nelsona Mandele, koji su zahvaljujući svom znanju uspjeli podići svoje društvo na višu stepenicu. Trudim se slijediti takve primjere. Politika na nivou EU se prožima i u državama koje nisu članice. Svjesni smo uticaja odluka EU na našu državu, a samim tim vjerujem da je, za svakog građanina koji želi da sagleda cjelokupnu situaciju u BiH ali i Evropi, važno razumjeti organe i ovlaštenja svih tijela Evropske unije.”

 Tanja Mitrović

Opisujući svoje dosadašnje iskustvo u Evropskom omladinskom parlamentu, Tanja kaže da je stekla mnogo znanja, poznanstava i iskustava. Prošle godine imala je priliku biti delegat na Regionalnom Forumu Evropskog parlamenta mladih u Banjaluci, a ove godine delegat na Nacionalnoj sesiji u Sarajevu i Laax Internaciolnoj sesiji u Švajcarskoj.

“Svaki od tih događaja u meni budi različita sjećanja,Regionalni Forum u Banjaluci ću pamtiti po fantastičnim debatama sa mojim vršnjacima, sugrađanima, od kojih mnoge danas vidim kao svoje prijatelje, kolege. Nacionalna sesija u Sarajevu je moje prvo iskustvo debatovanja na engleskom jeziku. To je za mene tada bio jedan strašan momenat, ali nakon nekoliko rundi debata, moj strah je nestao i od tada sam samo usavršavala svoje vještine debatovanja i brzog razmišljanja na engleskom.”

Ipak, događaj koji je na nju ostavio najveći utisak jeste Internacionalna sesija Evropskog parlameta mladih u Švajcarskoj. Zajedno sa još dvoje delegate, predstavljala je Bosnu i Hercegovinu na ovom događaju, radila u timu sa osam vršnjaka iz 8 evropskih država i upoznala se sa politikom njihovih država.

“O Evropskom parlamentu mladih u BiH (EYP BiH) imam samo riječi hvale. Grupa dobro organizovanih mladih ljudi sa vizijom da neformalno obrazovanje u BiH podignu na viši nivo. U posljednje dvije godine, zahvaljujući EYP BiH, imala sam priliku upoznati se sa temama o kojima se ne uči u školama, a i rijetko priča u neformalnim razgovorima. Takođe, zahvalna sam na prilici da radim sa više stotina inspirativnih mladih ljudi iz BiH, ali i izvan njenih granica.”

Političke teme koje je najviše interesuju i kojima posvećuje najviše pažnje jesu one sa kojima se svijet trenutno suočava, a to su pitanja terorizma, Evropske unije u budućnosti, rata u Siriji i druge. Kada ima slobodnog vremena, kaže, istražuje ekonomiju Evropske unije, prije svega takse.

Ne slaže se uvijek sa politikom EU po tim pitanjima i smatra da EU treba da traži nove načine za rješavanje starih problema. “Postoje neke odluke EU s kojima se apsolutno ne slažem, ali i one koje vidim kao pozitivne primjere rada EU. Smatram da EU treba da traži inovativne načine za rješavanje problema koje ima. Politika EU se treba mijenjati, kao i svaka druga politika, jer živimo u savremenom dobu gdje su informacije od prije pola godine, danas zastarjele, tako da politika treba da ide u korak s vremenom.”

Govoreći o mogućnostima koje se nude mladima kroz evropske obrazovne programe, Tanja kaže da su mogućnosti za neformalno obrazovanje mladih ljudi beskrajne i kao jedan primjer navodi program Erasmus+.

Lično se najviše zanima za komunikaciju, vještine rada u timu, omladinski aktivizam i pitanja politike u BiH. “Neformalno obrazovanje je danas nešto što nas izdvaja od drugih. Ne živimo više u vremenu u kojem sve petice u dnevniku ili desetke u indeksu određuju da li ćemo se upisati na željeni fakultet ili dobiti željeni posao. Ne samo što nas neformalno obrazovanje usavršava u tom smislu, već imamo priliku da radimo sa mladima širom svijeta, upoznamo se sa mnoštvom kultura. Mladima u BiH bih poručila da ne dozvole da se samoograničavaju i da svoje obrazovanje ne zaustave kada izađu iz škole, nego da traže inovativne načine da poboljšaju sebe, a zatim i svoje okruženje.”

Tanjin kolega Ivan četvrti je razred Opće gimnazije Katoličkog školskog centra „Bl. Ivan Merz“ u Banjaluci.  Pored redovne, završio je i osnovnu muzičku školu, gdje je naučio da svira gitaru. Učestvovao je na državnim i međunarodnim takmičenjima, odakle je donio pregršt medalja. Bavio se karateom osam godina, gdje je ostvario značajne rezultate na nacionalnom i međunarodnom nivou. Debatama se počeo baviti prošle godine u septembru i od tada to postaje njegova strast i počinje se zanimati za političku situaciju kako kod nas, tako u svijetu. Od tada je učestvovao na mnogo debatnih kampova i uključio se u mnoge organizacije koje se bave debatom u raznim formama i koje mlade upoznavaju sa radom raznih međunarodnih organizacija.

Interesovanje mladih u BiH za politiku je veoma malo, kaže Ivan. Primjećuje da oni mladi koji se i uključe u politiku uključuju se u stare stranke, od kojih, kako kaže, nijedna nije donijela gotovo ništa korisno našoj zemlji. S jedne strane, smatra on, to je sasvim razumljivo. “Ako se uzme u obzir da u Bosni i Hercegovini ima toliko stranaka da ih više niko ne može sagledati, da je samo društveno–političko uređenje zemlje toliko zamršeno, da nijedna od tih silnih stranaka ne vrši analize, niti nudi konkretna rješenja, već se bavi blaćenjem suprotnih političkih stranaka i to na nivou žute štampe, pokušavajući na taj način doći do političkih poena, te nudeći obećanja koja su uvijek ista i tako unedogled. Oni mladi koji se i odluče baviti politikom uglavnom idu u dobro poznate stare stranke, jer smatraju da će se na taj način najlakše izboriti za poziciju iz koje će moći, ako već to žele, da mijenjaju nešto, što je opet razumljivo. Ali ono što oni ne shvataju jeste da su samo male čivije unutar velike mašinerije zvane politička stranka i da su potpuno nebitni pored starosjedilaca te iste stranke. Oni vrlo brzo bivaju transformisani u jednako iskvarene ličnosti kao i njihovi učitelji ili zapostavljeni i potpuno odbačeni na margine stranke.” Druga vrsta mladih političara je, kaže Ivan, ona koja unaprijed, smišljeno, ulazi u političku stranku isključivo  sa namjerom da riješi svoje egzistencijalne probleme rukovodeći se pritom motom „cilj opravdava sredstvo“ .

Ivan kaže da mu je sasvim jasna apatija mladih i gađenje prema svemu što ima veze s politikom, ali da mu je isto tako jasno da je politička nepismenost jedan od preduslova za društvenu apokalipsu, koja se, kaže, kod nas uveliko odvija. “Politička nepismenost uzrokuje upravo to, bezvoljnost i gađenje prema istoj, te osjećaj bespomoćnosti. I niko ne očekuje od bilo koje mlade osobe da bude politički analitičar ili član stranke. Ali ono što svako od nas može i mora jeste da je upoznat sa opštom političkom situacijom i strukturom naše zemlje. Na taj način pojedinac je u stanju da racionalnije sagleda situaciju i, ako već mora da bira između dva zla – kamo sreće da su samo dva –  da izabere ono manje. To je po meni neki treći put, mada je već ustaljeni kliše da mladi moraju, i podvlačim to moraju, da se upute koliko–toliko u političu situaciju. Sami, ne preko dnevnika, jer nema televizijske kuće koja ne navija za nekoga.”

Ivan smatra da rješenje leži u novoj generaciji čestitih, potpuno novih, mladih, obrazovanih, nekorumpiranih ljudi, punih ideja, nove energije i rješenja, koji će donijeti inovativna rješenja za našu zemlju i vratiti vjeru drugima da je promjena moguća. Na pitanje da li takvih ima, odgovara da ne zna ni sam, ali da zna da su nam prijeko potrebni i da svi želimo vjerovati da ih ima.

“Smaram da je čovjek zaista zoon politikon, samo je ili upućena ili neupućena životinja. A ne volim da se neupućen upuštam ni u šta. Za politiku uopšte sam zainteresovan zato što upravo ta opšta politika odlučuje o sudbinama ovih naših sedam milijardi ljudi na našoj Planeti. Ako već postoji ta sila zvana politika koja ima uticaja na svakog pojedinca na Planeti, onda smatram da je vrlo dobro biti upoznat sa tom materijom. I ne, ne postoji čovjek koji nije pogođen politikom u bilo kojem smislu. Postoje samo oni koji shvataju na koji način politika određuje njihov svakodnevni život i oni kojima to uopšte nije jasno. Interesovanje za politiku na nivou EU je počelo neprestanim slušanjem o toj istoj EU. Te jedan kaže tamo treba ići, te drugi kaže ne treba, pa sam onda shvatio da ne vjerujem ni jednom ni drugom, pa sam odlučio da sam o tome istražim i istražujem i dalje.”

Ivan Ilić

O svom iskustvu u okviru Evropskog omladinskog parlamenta, Ivan, kao i njegova koleginica, ima samo riječi hvale. “Jedna nevjerovatna grupa ljudi koja se posvetila upućivanjem mladih u političku situaciju, kako u BiH, tako na nivou EU. Vanredno organizovani, ozbiljni, pristupačni i sa zdravom vizijom. Znanja koja sam stekao su zaista neprocjenjiva. Naučio sam mnogo stvari o samom funkcionisanju Evropskog parlamenta kao tijela unutar EU, o institucijama koje čine EU, te o ovlašćenjima koja te institucije imaju u EU i koja ovlašćenja EU ima unutar pojedinačnih zemalja. Stekao sam sjajna poznanstva, koja njegujem i danas, kako sa ljudima iz raznih dijelova Bosne i Hercegovine, tako i sa ljudima iz raznih dijelova Evrope. Znanje koje sam usvojio pokušavam da usmjerim u pravom smijeru, te da ljude oko sebe uputim u trenutnu situaciju, ako su zainteresovani. Poznanstvima koje je stekao svaki od članova Evropskog parlamenta mladih gradi se mreža mladih ljudi koji imaju jasnu viziju o trenutnom stanju u svijetu i kod nas, što je prijeko potrebno za bolju budućnost.“

Ivana najviše interesuju teme koje se tiču unutrašnjih dešavanja u BiH, kao i teme koje su vezane za region. Sa nekim stavovima EU se slaže, a sa nekima ne. “Ne mogu da se složim sa EU po pitanju Kosova, po pitanju odnosa sa Rusijom, kao ni sa uslovima koje u ovom momentu Evropska unija postavlja da bi BiH dobila status kandidata. Opet, pojedini uslovi koje EU postavi ponekad i natjeraju nekoga da mućne glavom, te da uradi nešto kako treba. Smatram da bi EU mogla biti dobro tržište za nas, pod uslovom da u potpunosti ne uguše naše domaće, koje je već na izdisaju.”

Ivan preporučuje svim mladima da iskoriste prilike koji im se nude kroz evropske obrazovne programe, seminare, edukacije ili kampove. “Na tim dešavanjima, koja se uglavnom održavaju u inostranstvu, mladi mogu da nauče mnogo o svijetu koji ih okružuje, ali i da ostvare kontakte koje će njegovati cijeli život. Na kraju krajeva, vraćaju se bolji, unapređeniji, organizovaniji, više formirani kao osobe, te puni ideja koje će biti motivisani da realizuju kod nas.”

Mladi se ne smiju ograničiti na formalno obrazovanje, upozorava Ivan, jer je doba kada je formalno obrazovanje igralo presudnu ulogu, kako u zapošljavanju, tako i pri upisu na fakultete, davno prošlo. “Posla je sve manje, a poslodavci više ne gledaju toliko svjedočanstva i indekse, već koliko je neko samostalan i organizovan, te formiran i sposoban. Neformalno obrazovanje nudi priliku da se izgradite kao zdrave ličnosti koje će biti u stanju da usvajaju i poštuju tuđe mišljenje, ma kako ono bilo drugačije od našeg. “

Mladima koji ne koriste mogućnosti koje im se pružaju,poručuje da se aktiviraju, jer smatra da svako ima priliku da uči o onome što ga interesuje, te da upozna nove ljude, samo ako se potrudi da se bolje informiše. “Nebitno je da li vas interesuje politika, slikarstvo, fotografija, književnost ili sport, uvijek postoji način da sebe unaprijedite u onom pravcu u kojem želite.”

Evropski omladinski parlament (Eeropean Youth Parliament – EYP) jedna je od najvećih evropskih platformi za političke debate, susrete različitih kultura, evropsko građansko obrazovanje i razmjenu ideja među mladim ljudima u Evropi. EYP mreža je prisutna u 40 evropskih zemalja, gdje hiljade mladih ljudi su aktivni kao volonteri. Riječ je o nestranačkom, nezavisnom obrazovnom programu za mlade Evropljane, koji pomaže mladim ljudima da se razviju u u politički osviještene i odgovorne građane, te ih zainteresuje za evropsku političku misao i promovisanje razumijevanja među različitim kulturama.

Evropski omladinski parlament podstiče nezavisno razmišljanje i inicijativu kod mladih ljudi, te im pomaže da savladaju najvažnije socijalne i profesionalne vještine. Od osnivanja 1987. godine, stotine hiljada mladih ljudi učestvovalo je u regionalnom nacionalnim i međunarodnim skupovima, sklapali prijateljstva i uspostavljali međunarodne kontakte širom Evrope i izvan njenih granica. Na taj način, EYP je dao veliki doprinos evropskom jedinstvu i povezivanju različitih kultura.

Krovna organizacija Evropskog omladinskog parlamenta je Fondacija Schwarzkopf iz Berlina.

U Bosni i Hercegovini, Evropski omladinski parlament djeluje od 2013. godien i prisutan je u 5 najvećih gradova , Banjaluci, Mostaru, Sarajevu, Tuzli i Zenici. Prošle godine dobio je status člana Odbora.

Godišnje se u organizaciji Evropskog omladinskog parlamenta održi gotovo 600 događaja. Tanja i Ivan imali su tako priliku učestvovati na Inernacionalnoj sesiji u Laax-u u Švicarskoj u oktobru ove godine. Takođe, svoj kvalitet pokazali su i učešćem na drugoj Nacionalnoj sesiji, koja se održala u Sarajevu u maju ove godine.

Internacionalna sesija u Laax-u je događaj koji je na jednom mjestu okupio više od 300 učesnika iz 40 zemalja kroz desetodnevne aktivnosti. Imati predstavnike naše zemlje na takvom događaju je veliki uspjeh. Ovaj edukativni forum omogućio je mladim ljudima da prođu simulaciju rada Evropskog parlamenta, te da diskutuju o aktuelnim evropskim političkim, socijalnim i ekonomskim problemima i da ponude svoja rješenja na zahtjevne izazove.