Građani BiH u protekloj godini uštedjeli su još jednu milijardu maraka, pa su njihovi ukupni depoziti na računima banaka premašili 12,5 milijardi KM. Štedni depoziti građana Republike Srpske iznose oko 3,2 milijarde KM, dok su štedni depoziti građana Federacije BiH premašili 9,3 milijarde KM.
Po podacima Centralne banke BiH, na kraju januara ove godine ukupni depoziti (depoziti građana i pravnih subjekata) u BiH iznosili su 21,9 milijardi konvertibilnih maraka, što je za dvije milijarde KM više nego u istom razdoblju godinu ranije.
Najveći udio u depozitima predstavlja štednja građana, koja čini gotovo 52% ukupnih depozita, odnosno 12,5 milijardi KM. Ono što je zanimljivo jest da štednja građana u BiH konstantno raste uprkos tome što kamate na štednju već dulje vrijeme padaju.
Kada se ukupna štednja podijeli s brojem stanovnika u BiH, ispada da u prosjeku svaki stanovnik ima na štednji oko 4,8 hiljada KM. Štedni depoziti građani Republike Srpske iznose oko 3,2 milijarde KM, dok su štedni depoziti građana Federacije BiH skoro tri puta veći i premašili su 9,3 milijarde KM.
Zanimljiv je podatak da građani BiH imaju skoro 3,5 milijardi KM više u bankama nego što iznosi zbir svih kreditnih zaduženja stanovnika. Prije deset godina, ukupni depoziti stanovništva BiH iznosili su 5,4 milijarde KM, što znači da je u protekloj deceniji štednja građana povećana za više od 7 milijardi KM.
Posljednjih nekoliko godina štednja građana BiH ubrzano raste, po iznimno visokoj stopi iznad 10 posto na godišnjoj razini, što je tri puta više od realnog rasta bruto domaćeg proizvoda.
Bankari se slažu u ocjeni da štednju građana snažno privlači krajnje liberalni poreski sistem i osobito visoke kamate na oročenu štednju, koje su i do 30 posto veće od evropskog prosjeka. Za razliku od većine ostalih evropskih država, u BiH ne postoji porez na kapitalnu dobit, dakle štediša ne plaća porez na zaradu ostvarenu od kamata.
Osim toga, pasivne kamate, dakle one kamate koje banka isplaćuje štedišama, neuporedivo su veće od evropskog prosjeka. Primjerice, štediša u Njemačkoj može računati na maksimalnu kamatu od 0,5 posto, dok se pasivne kamate u BiH na oročenu štednju kreću u rasponu od 1 do 1,8 posto.
Snažan rast štednje građana svjedoči da je tržište vrijednosnih papira još u povoju – višak novca u pravilu se nosi u banku, a samo rijetki viškom novca kupuju vrijednosne papire, iako su kamate na obveznice neuporedivo veće od kamata na štednju.
(S.B.)
