Dokle smo stigli sa poštivanjem ljudskih prava u BiH?

“Svi ljudi rođeni su slobodni, s jednakim dostojanstvom i pravima” –  tako počinje Prvi član “Univerzalne deklaracije o ljudskim pravima”. To znači da svi mi od trenutka rođenja posjedujemo određena prava koja se nazivaju ljudskim pravima. Ljudska prava su zagarantovana svakom čovjeku na temelju njegova postojanja kao čovjeka i ona su neotuđiva, što znači da ne mogu nikome biti oduzeta.

Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, revolucionarni pravni dokument koji je u ovih 60 godina promjenio tumačenje i pogled na ljudska prava u Evropi stupio je na snagu 3. novembra 1953. godine.

U periodu od 1950, kada je Konvencija usvojena, pa do 2004. godine, Konvenciju je potpisalo 46 zemalja. Potpisivanje je označilo prihvatanje obaveze poštovanja prava i sloboda, kao i priznavanje nadležnosti Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu koji je ustanovljen Evrposkom konvencijom. Tekst je zvanično preveden i objavljen na 30 jezika, a ratifikacija je izvršena u svim državama Savjeta Evrope.

Saša Gavrić, izvršni direktor  Sarajevskog otvorenog centra rekao je da je Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava sastavni dio Ustava Bosne i Hercegovine te se kao takva direktno primjenjuje u pravnom sistemu i ima prioritet nad svim zakonima na svakom nivou vlasti.

“Takođe, članstvom Bosne i Hercegovine u Savjetu Evrope, naša država je od 2002. godine obavezna da uskladi svoj Ustav i sve druge pravne akte sa Evropskom konvencijom. I pored aktuelnog slučaja Sejdić i Finci protiv Bosne i Hercegovine, važno je naglasiti da ovaj dokument pruža minimum zaštite ljudskih prava u svim oblastima života, ali da i dalje, građani i građanke Bosne i Hercegovine ne ostvaruju niti ovaj minimum”, istakao je Gavrić.

Dodao je da je mnogo zgovora, ali nedostatak finansijskih resursa i komplikovana administrativna i politička struktura ne smiju biti izgovor za stanje u kojem se marginalizirane, ranjive i deprivilegirane grupe danas nalaze. Pri tome posebno mislie na: žene i mlade djevojke, žrtve rata, povratnike/ce i raseljena lica, osobe sa invaliditetom, mlade osobe i djecu, nacionalne i vjerske manjine, lezbejke, gej muškarce, biseksualne i transrodne (LGBT) osobe i mnoge druge.

Podsjetimo da je Konvencija pravno uobličila ideju zemalja Evrope o uspostavljanju jedinstvene zaštite ljudskih prava i individualnih političkih sloboda koji, uz vladavinu prava, a prema osnivačkom aktu Savjeta Evrope, čine temelj istinske demokratije. Od tada je započela pravna standardizacija ljudskih prava na evropskom tlu, koja se odvija u skladu sa “Univerzalnom deklaracijom o ljudskim pravima” (1948).

Evropski sud za ljudska prava

Konvencija određuje sadržaj prava i sloboda i, za slučaj kršenja, obezbjeđuje međunarodnu zaštitu. Postupak se vodi pred Evropskim sudom za ljudska prava, a sporovi se pokreću individualnim ili međudržavnim predstavkama. Individualnu predstavku podnose pojedinci, grupe lica ili nevaladine organizacije. Međudržavnim predstavkama pokreću se interni međunarodni sporovi država članica Savjeta Evrope u slučaju povrede obaveza preuzetih potpisivanjem i ratifikovanjem Konvencije.

Država koja podnese zahtev za prijem u članstvo Savjeta Evrope dužna je da usaglasi nacionalne zakone sa Konvencijom kako bi se otklonile mogućnosti povrede osnovnih sloboda i prava, a država članica protiv koje je donijeta pravnosnažna presuda dužna je da postupi u skladu sa odlukom i da reformiše domaće zakonodavstvo.

Osnovna prava i slobode

Pravo na život
Zabrana ropstva i prinudnog rada
Pravo na slobodu i sigurnost
Pravo na pravično suđenje
Kažnjavanje samo na osnovu zakona
Pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života
Sloboda misli, savjesti i vjeroispovjesti
Sloboda izražavanja
Sloboda okupljanja i udruživanja
Pravo na sklapanje braka
Pravo na djelotvorni pravni lijek
Zabrana diskriminacije

Buka