Dogodilo se na današnji dan – 4. mart

4. mart (ožujak) (4.3.) je 63. dan godine po gregorijanskom kalendaru (64. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 302 dana.

Događaji

1519 – Hernán Cortés iskrcao se u Meksiku i osnovao grad Veracruz.
1877 – Emile Berliner izumio prvi mikrofon.
1913 – Prvi balkanski rat: Grci napali Janjinu.
1997 – Američki predsjednik Bil Klinton zabranjuje finansiranje državnih ustanova koje se bave istraživanjem kloniranja ljudi.

Rođeni

1643 – Fran Krsto Frankopan (Bosiljevo, 4. mart 1643. – Bečko Novo Mjesto, 30. april 1671.), hrvatski plemić i pjesnik.
Polubrat Katarine Zrinski i šurjak Petra Zrinskog, s kime je bio jedan od organizatora urote hrvatskih i ugarskih velikaša nezadovoljnih centralizatorskom i kunktatorskom politikom Bečkog dvora koji je sklapao ponižavajuće mirovne sporazume s Osmanlijama, najviše na štetu Hrvata i Madžara.
Fran Krsto, najmlađi sin karlovačkog generala Vuka Krsta Frankopana, prema nekim se izvorima rodio se u Karlovcu 4. marta 1643. Nakon očeve smrti poslali su ga na školovanje u Zagreb, gdje je polazio isusovačku gimnaziju. Stanovao je u konviktu za vanjske učenike u Habdelićevoj ulici, a dodatnu je nastavu pohađao u isusovačkom kolegiju, gdje je stekao sklonost prema knjizi i pisanju.
Radi nastavka školovanja i odgoja odlazi u Italiju gdje je proučio italijansku poeziju i upoznao uglednu rimsku patricijku Julijanu de Naro kojom se i oženio. Vrativši se u domovinu pošao je očevim stopama i postao ogulinski kapetan te je učestvovao u velikom boju s Turcima kod Otočca. Velikaš izrazite umjetničke nadarenosti; rođeni pjesnik, za života je objelodanio samo jedan književni rad, spjev “Elegia” (1656.). Današnji istraživači vjeruju da dio njegove zbirke “Gartlic za čas kratiti”, koju je priredio u posljednjim danima života kao zatočenik u Bečkom Novom Mjestu čekajući smaknuće, sve do nedavna poznata samo djelimično, sadrži i pjesme napisane u doba vedre mladosti, u danima kad je prevodio na slovenski jezik Moliereovu komediju “Georges Dandin”, dok su samo one tužne nastale u tamnici. Priređujući zbirku, znajući da gleda skoroj i strašnoj smrti u oči, nije ih poredao hronološki nego ih je pomiješao.
Tragičnu pjesnikovu sudbinu slijedila je i sudbina njegove poezije, sabrane u zbirci “Gartlic za čas kratiti”. Morala su proći puna dva vijeka dok ju je otkrio tadašnji bibliotekar u bečkoj Dvorskoj biblioteci Ivan Kostrenčić; on ju je prvi i objelodanio, i to odmah u knjizi (Vrtić, 1871.), ali samo u izboru, jer su neke od tih pjesama, one erotske iz “Gartlica” i ciklusa “Zganke”, zbog smjelosti izraza bile suviše izazovne a da ne bi vrijeđale moralni osjećaj čitaoca. Iako je pojava te knjižice bila litararna senzacija, ipak niko od tadašnjih kritičara, ni Vatroslav Jagić, nije u njoj prepoznao vrijednost.
Nedostajale su im bitne naučno-teorijske spoznaje, ali i receptivno-doživljajne, emotivne pretpostavke (sam Jagić, iako izuzetno zaslužan filolog, nije, kao ni većina hrvatskih jezikoslovaca dopro do razine estetskog). Tvrdnjom da je Frankopanov jezik “mješovit i šarovit” nije se ni moglo doći do ispravnog estetskog suda. Jer ta “mješovitost i šarovitost” nije bila mana nego specifična osobina svih pisaca ozaljskog kruga, koja nažalost nije dala onakve plodove kakve je mogla dati, jer je u vrijeme kodifikacije hrvatskog književnog jezika uzorom bio Ivan Gundulić, pa je Frankopanova, po idiomu tronarječna poezija, iz toga diskursa djelovala kao odstupanje od središnjeg toka razvoja hrvatskog jezika. Tek su novija jezičnohistorijska istraživanja, posebno Josipa Vončine, dostojno opisala i vrjednovala osebujnost i gipkost Frankopanovog umjetničkog izraza.

1678 – Antonio Lucio Vivaldi je rođen 04. marta 1687 u Veneciji, Mletačka republika, Italija. [1] Venecija je u vrijeme rođenja Vivaldija bila jedan od najuzbudljivijih evropskih gradova gdje su posjetioci iz mnogih evropskih zemalja dolazili na venecijanske proslave, karnevale, umjetničke izložbe, a iznad svega da poslušaju najnoviju muziku tog vremena. Vivaldi je široko priznat kao najvažniji predstavnik baroknog instrumentalnog končerta, koji je usavršio i popularizirao više nego bilo koji od njegovih savremenika. Bio je jedan od najznačajnijih kompozitora barokne muzike uz Johanna Sebastiana Bacha i Georga Friedricha Händela i jedan od najboljih violinista svog vremena kao i veliko ime italijanskog baroka. Nakon što se po Evropi pročulo za njegovo muzičko majstorstvo bio je pozivan širom kontinenta da izvodi svoja mnogobrojna muzička djela pa je zbog toga mnogo putovao. Dublje razumijevanje njegove muzike počinje kroz shvatanje da je u poređenju sa Bachom pa čak i Händelom bio najprogresivniji barokni muzičar.
Njegov opus obuhvaća 417 končerta za solističke instrumente i orkestar, 61 končerto grosso, 23 simfonije, 46 opera (npr. L'Olimpiade), 38 kantata, oratorij Juditha Triumphans i duhovnu muziku. Najpoznatija su njegova Četiri godišnja doba, u kojima su savršeno tonski slikani detalji iz prirode. Iako je komponovao mnogobrojna muzička djela i zaradio mnogo novca ipak je na kraju umro kao siromašan čovjek u Beču 28. jula 1741. u 63. godini života. Nakon smrti pao je u skoro potpuni zaborav, a tek 1926. počinju se otkrivati njegova muzička djela, dokumenti, pisma i fakti. Od tada skoro da ne prođe godina, a da se nešto novo ne otkrije vezano uz ime ovog slavnog baroknog kompozitora.

1932 – Miriam Makeba, južnoafrička pjevačica
1943 – Lucio Dalla, italijanski kantautor
1951 – Chris Rea, britanski kantautor
1952 – Umberto Tozzi, italijanski pjevač

Umrli

1832 – Jean-François Champollion (23. decembar 1790, Figeac; 4. mart 1832, Pariz) je bio francuski istraživač i lingvista. Poznat je po tome što je prvi dešifrovao egipatske hijeroglife sa “Ploče iz Rosette”, te je time stvorio osnove za proučavanje historije starog Egipta.

1852 – Nikolaj Vasiljevič Gogolj (1. april 1809 – 4. mart 1852) hronološki prvi među velikim ruskim realistima, pisao je pripovjetke, romane i komedije.
Na njegovo opredjeljenje za književnost jako su utjecala prijateljstva sa Žukovskim, i naročito Puškinom koji mu je dao ideje za nekoliko djela. Gogolj je imao veliki uticaj na kasnije ruske realiste.
Nikolaj Vasiljevič Gogolj je rođen 1809. u današnjoj Ukrajini. Svoje prvo djelo objavljuje po dolasku u Sankt Peterburg, poemu koja je doživjela porazne kritike, te Gogolj spaljuje sve primjerke knjige. Prvu zbirku novela “Večer na majuru kod Dikanjke” objavljuje 1832. te upoznaje Puškina, koji je uvelike utjecao na njegovu karijeru. 1835. objavljena je zbirka “Mirogord”, nakon čega započinje ciklus tzv. peterburških pripovjesti, u koji su uključene i slavne novele poput “Nosa” i “Kabanice”. Roman “Mrtve duše”, Gogoljevo najpoznatije djelo, napisano je u svojevrsnom političkom izbjeglištvu u Rimu, gdje se pisac sklonio nakon premijere svoje komedije “Revizor”. Gogolj je umro u Moskvi 1852. godine.

Wikipedia