Analiza DEP-a: Poplave zaustavile nastavak ekonomskog rasta

Poplave u maju 2014. su prema dostupnim indikatorima očekivano oslabile ekonomsku aktivnost u BiH i zaustavile nastavak ekonomskog rasta ostvarenog u prvom kvartalu, navodi se u makrokonomskoo analizi Direkcije za ekonomsko planiranje BiH za prvih šest mjeseci 2014. godine.
To je dovelo do naglog pada standarda građana (prije svega u ugroženim područjima), pogoršanju fiskalne pozicije sektora vlade, te pogoršanju vanjskotrgovinskog bilansa. Prekidi proizvodnje u mnogim fabrikama i rudnicima su doveli do značajnog pada industrijske proizvodnje u maju u odnosu na april od 4,9%. Time je po svemu sudeći određeni broj radnika ostao bez posla na što upućuje naglo smanjenje prihoda od doprinosa na nivou BiH u maju od 11,9%. Ovo je dovelo do naglog slabljenja raspoloživog dohodka građana i poslovnih rezultata preduzeća što je rezultiralo padom neto priliva na JR UIO od 11,4%, te direktnih poreza (21,9% i neporeskih prihoda (15,1%). Naglim padom proizvodnje u maju je intenzivirano ranije započeto smanjenje robnog izvoza koji je u maju dostigao negativan godišnji rast
od 9,4%. Time je dodatno pogoršan vanjskotrgovinski bilans obzirom na rast robnog uvoza u maju od 3,9%. Situacija se ni u junu nije značajnije popravila obzirom kada je tek zaustavljeno daljnje smanjenje industrijske proizvodnje i izvoza.
Robni izvoz je čak zabilježio blagi porast vrijednosti od 1,4%.
Ipak treba naglasiti da je smanjenje aktivnosti u realnom sektoru započelo i prije elemetarnih nepogoda, te da je to samo dodatno intenzivirano u maju. To se prije svega odnosi na industrijsku proizvodnju, robni izvoz, te promet u maloprodaji. Naime, smanjenje industrijske proizvodnje je započelo još u martu, nakon čega je bilo dodatno intenzivirano tokom poplava u maju. Tako je godišnji rast iz prvog tromjesečja od 4,6% već nakon pet mjeseci pretvoren u stagnaciju (0,5 %) koja je zadržana i nakon šest mjeseci.
Iza ovog smanjenja prije svega stoji u velikoj mjeri izvozno orjentisana prerađivačka industrija. Njena proizvodnja se nakon skoka (od 9%) u januaru u odnosu na decembar 2013. godine konstantno smanjuje što je posebno intenzivirano za vrijeme poplava u maju. Tada je zabilježen značajan pad proizvodnje u odnosu na april od 4,6%, te je u roku od dva mjeseca snažan godišnji rast od 10,6% iz prvog tromjesečja skoro prepolovljen nakon pet mjeseci.
Proizvodnja je tek neznatno porasla u junu kada je ostvaren rast u odnosu na veoma slabi maj od 0,8%. S tim u vezi, robni izvoz bilježi nominalni pad od od 7,4% u aprilu, te 9,4% u maju čime je rast iz prvog tromjesečja (od 6%) pretvoren u stagnaciju (rast od 0,5%) nakon pet mjeseci 2014 godine.
Nakon toga je uslijedilo neznatno pomenuto povećanje u junu kojim je zaustavljen negativan trend.
U isto vrijeme, realno smanjenje prometa maloprodaje u odnosu na prethodni mjesec je započelo u aprilu (2,1%), te je nastavljeno u maju (1,8%), da bi do blagog oporavka došlo tek u junu kada je zabilježen rast u odnosu na maj od 2,6%. Ipak, ovo je tek neznatno (0,6%) iznad juna prethodne godine.
Iz svega navedenog, a posebno na osnovu ostalih raspoloživih podataka, može se zaključiti da su kretanja u bh. ekonomiji u prvom polugodištu 2014. godine bila pozitivnija (iako zaustavljena zbog poplava) u odnosu na prethodnu godinu, ali da je zbog trendova koji ukazuju na skroman ekonomski rast u okruženju, vremenskih nepogoda koje su pogodile BiH i zemlje okruženja, smanjenje industrijske proizvodnje u BiH na mjesečnom nivou, te deflacije u BiH, potrebno poduzeti mjere i aktivnosti koje će poboljšati stanje u ekonomiji BiH, zaklučuje se u analizi DEP-a.