Arapski svijet u ratu sa samim sobom: Proročanstvo koje se uveliko ispunjava

Američki neokonzervativci sad mogu odahnuti – mnogi Arapi iz raznih razloga sprovode u djelo proročanstvo eventualnog raspada arapskog svijeta u sektaške komadiće.

Autor: Lamis ANDONI
(Faktor.ba/Foto: STRINGER/EPA)

Kao da ogromna šteta počinjena američkom invazijom na Irak i izraelskom okupacijom Palestine nisu bile dovoljne, jer je arapski svijet trenutno uključen u samodestruktivni proces sektaške polarizacije i nasilja.

Iako je istina da je irački rat 2003. godine bio okidač za stvaranje sektaških grupa, mnoge arapske političke vođe, religijski propovjednici, pa čak i intelektualci raspirivali su sektašku mržnju i fanatizam što je u svojoj srži borba za moć i utjecaj.

Ono čemu danas svjedočimo je sektaštvo u arapskom društvu, a to utječe na stanovište ljudi i njihovu terminologiju, jer bivaju uhvaćeni u zamku rovova koji zamagljuju um i zatvaraju srce.

Stanje konfuzije i straha proizašlo iz toga primorava mnoge da prihvate “sektaški upakovane“ mitove koji demoniziraju jednu ili drugu sektu, pa čak i opraštaju, u slučaju ISIL-a, užasne zločine počinjene protiv kršćanskih manjina i iračkih Jazida.

Sektaški jezik

Sektaški jezik nije više specijalnost otvorenih sektaških partija, ali čvrsto ulazi u osnovni jezik. Npr. neki sada vide Iran kao pozadinu svih katastrofa – ovo je nedavno bilo očito kad su iranski hodočasnici optuženi da su namjerno prouzrokovali stampedo u Meki prošlog septembra – i konstantna tvrdnja da je rat između Irana i Iraka proizveo zlobni plan šiita da kontroliraju sunnite u arapskom svijetu. Činjenica da je u stampedu ubijeno više od 450 Iranaca ili činjenica da je rat 1981. započeo kada je nekadašnji irački predsjednik Saddam Hussein ukinuo sporazum iz 1975, sa Alžirom, zbog  graničnih sporova, jednostavno je zanemarena. Ono što je čudno jeste da takav sektaški jezik nije preovladavao tokom osmogodišnjeg rata između Iraka i Irana, iako su prozapadnjački orijentirane arapske vlade bile te čije je stanovništvo većinski sunnitsko, potaknulo Saddama da započne rat.

Dakako da je šovinistička propaganda itekako bila prisutna, ali ipak nije bila sektaška, nego prosto pokušaj da se okupe mase iza panarapske iračke odbrane arapskog svijeta od navodne historijske perzijske zavjere da se osvoji arapski svijet. Iran je odigrao svoju ulogu u potpirivanju antiarabizma, ali se ozbiljnije uključio u ovaj poduhvat nakon američke invazije na zemlju.

Prije ovoga, sektaški govor usmjeren protiv šiita nije bio dominantan u kolektivnoj arapskoj psihi koja je više bila oblikovana naslijeđem antikolonijalističke borbe i predanosti palestinskom pitanju. Stoga je većina Arapa, za razliku od prozapadnjački orijentisanih arapskih vlada, otvoreno podržavala i slavila iransku revoluciju 1979. koja je svrgnula režim Reze Pahlavija, posmatran kao regionalna žandarmerija koja štiti interese Sjedinjenih Država i Izraela.

Prozapadnjački arapski režimi su strahovali i podsticali protiv “postrevolucijskog Irana“, ne na sektaškoj osnovi, nego iz žestokog rivalstva zbog prevlasti i kontrole.Tek deceniju kasnije taj strah od pretjeranog iranskog utjecaja na šitte iz zemalja Zaljeva postao je velika briga ovih režima. Skupovi protiv “šiitske prijetnje“, koji su uzeli puni zamah 2004, imali su za cilj potkopavanje podrške Hezbollahu i Hamasu koji se suprotstavljaju Izraelu.

Jordanski kralj Abdullah koji je 2004, pa ponovo 2007, zagovarao urgentnost suočavanja sa ekspanzijom šiitskog polumjeseca u regionu. Jordanski monarh govorio je o ekspanziji iranskog političko-ideološkog polumjeseca, a ne o religijskoj konfrontaciji, ali njegove riječi nahranile su rastuću zvijer polarizacije i sektaštva. Uzrečice “ekspanzija šiita“ i “prijetnja šiita“ ušle su u govorni i pisani arapski jezik, uz dodatak namjernog opisa šiita kao haridžija (oni koji su izašli iz Islama) i Safavida (safavidska dinastija koja je vladala u Iranu u 16. stoljeću).

Šokantno je saznanje da su mnogi arapski intelektualci koristili ne samo pogrdan jezik, nego su obmanuti propovjednicima predrasuda, poput saudijskog propovjednika Muhammad al-Arifi koji je potpaljivao plamen neprijateljstva protiv šitta. Suzbijanje predominantnog sunnitskog otpora protiv američke vojske u Iraku, od strane bagdadske sektaške vlade vođene šiitima, izreklamirano je kao dokaz vječne mržnje šitta prema sunnitima, a ne kao funkcionalno savezništvo moći.

ISIL je bio taj koji je prvi objavio rat Siriji, i to u pismu njihovog osnivača, jordanca Abu Musaab al-Zarqawija, koji je ubijen 2006, zamjeniku komandanta al-Qaide, Ayman al-Zawahiriju, koji je odmah odbio ideju da “muslimani ubijaju muslimane“. Antišiitska propaganda, u svakom slučaju, nije utjecala na popularnost libanskog Hezbollah pokreta, dok nisu poslali snage u Siriju da pomognu režimu. Hassan Nasrallah opravdao je potez kao neophodnu zaštitu svetišta historijskog šitskog heroja Sayeda Zeinab, smještenog u južnom Damasku. Hezbollah je skliznuo u sirijsku močvaru i savršeno upao u priču o “šiitskoj prijetnji“. Mnogi njegovi sljedbenici nisu to više gledali kao pokret otpora, nego kao sektaškog aktera kojeg kontrolira Iran.

Slogan podjele

Promjena stavova prema Hezbollahu označila je opasan zaokret gdje je slogan podjele “otpor šiitima“ zamijenjen jedinstvenim sloganima arapske revolucije: “otpor Izraelu“ i “Hljeb, oslobođenje i socijalna pravda“. Skretanje pažnje arapskog naroda sa borbe za palestinska prava i socioekonomskih pritužbi dobro služi svrsi arapskih režima da bi se opravdalo njihovo udruživanje sa Amerikom.

Razdiranje arapskih društava u procesu nije toliko relevantno za većinu arapskih režima jer je sektaštvo postalo još jedan alat za podjelu naroda, dominaciju nad njima i opravdanje ratova i represije. Na kraju, američki neokonzervativci sad mogu odahnuti – mnogi Arapi iz raznih razloga sprovode u djelo proročanstvo eventualnog raspada arapskog svijeta u sektaške komadiće.