Na današnji dan, 25. novembra 1943. godine, tačno prije 80 godina, održano je prvo zasjedanja Zemaljskog antifašističkog vijeća narodnog oslobođenja Bosne i Hercegovine u Mrkonjić Gradu, koji se u današnjoj BiH obilježava kao Dan državnosti.
Najvažniji sudionici i ličnosti bili su istaknuti komunisti i sudonici Narodnooslobodilačkog pokreta, između ostalih, Vojislav Kecmanović, Avdo Humo, Rodoljub Čolaković, Đuro Pucar-Stari i Hasan Brkić.
ZAVNOBIH je bio najviši predstavnički i zakonodavni državni organ antifašističkog pokreta u Bosni i Hercegovini iz koje je nastala Narodna skupština BiH, te je on bio temelj obnove bosanskohercegovačke državnosti.
Prvi predsjednik ZAVNOBIH-a bio je Vojislav Kecmanović, zvani Đedo, ljekar, učesnik balkanskih ratova kao dobrovoljac vojske Kraljevine Srbije, kasnije sudionik Narodnooslobodilačke borbe i prvi predsjednik Narodne Republike Bosne i Hercegovine. Rođen je u Čitluku kod Prijedora.
Vojislav Kecmanović
Od početka ustanka u Drugom svjetskom ratu radio je za partizane, a u junu 1943. godine prebačen je na slobodnu teritoriju. Od 26. aprila 1945. do novembra 1946. godine bio je predsednik Prezidijuma Narodne skupštine NR Bosne i Hercegovine.
Đuro Pucar Stari bio je komunistički revolucionar, jedan od najznačajnijih učesnika Narodnooslobodilačke borbe. Član Saveza komunističke omladine Jugoslavije (SKOJ) postao je 1920. U Kraljevini Jugoslaviji zbog komunističko-revolucionarne djelatnosti osuđen je na osam godina zatvora.
U julu 1941. po odluci Komunističke partije Jugoslavije otišao je u Banju Luku, iz koje je kao sekretar KPJ vršio pripreme za ustanak u Bosanskoj krajini, koji je kasnije i vodio. Bio je član Glavnog štaba NOP odreda Bosne i Hercegovine i Glavnog štaba NOP odreda Bosne i Hercegovine, potpredsjednik ZAVNOBiH-a i član predsjedništva AVNOJ-a.
Đuro Pucar
Vijećnici ZAVNOBIH-a Rodoljub Čolaković i Avdo Humo bili su najzaslužniji što je BiH uspostavljena kao jedna od federalnih jedinica FNRJ i obnovljena njena državnost. To se desilo uprkos protivljenju pojedinih bliskih saradnika Josipa Broza Tita, srbijanskih komunista Milovana Đilasa i Moše Pijadeja koji su smatrali da Bošnjaci nisu zaseban narod.
Čolaković je rođen u Bijeljini 1900. godine i bio je jedan od najistaknutijih članova Komunističke partije Jugoslavije. Jedan od najbližih prijatelja bio mu je Alija Alijagić, atentator na ministra policija Milorada Draškovića u Kraljevine Jugoslaviji (7.juli 1921. godine). Alijagić je za počinjeni zločin kažnjen smrću, a Čolaković petnaestogodišnjom robijom. Nakon puštanja iz zatvora, Rodoljub Čolaković je emigrirao u Sovjetski Savez, a kasnije je učestvovao u španskom građanskom ratu na strani republikanaca.
Rodoljub Čolaković
Bio je osnivač dnevnog lista “Oslobođenje” i prvi glavni urednik.
Humo je rođen u Mostaru 1914. godine, gdje je politički i oružano organizovao studente koji su bili sljedbenici socijalizma, te je bio jedan od organizatora oružanog otpora nacistima i fašistima. Tokom Drugog svjetskog rata po zadatku prelazi u Sarajevo i organizuje ilagalni rad gdje djeluje pod konspirativnim imenom “Kulturni”.
Avdo Humo
Bio je jedan od organizatora održavanja, vijećnik i član ZAVNOBiH-a od Prvog zasjedanja, član Predsedništva i potpredsjednik ZAVNOBiH-a i član Oblasne narodnooslobodilačke skupštine za Hercegovinu.
Za sekretara Prvog zasjedanja ZAVNOBIH-a izabran je istaknuti komunista Hasan Brkić. On je još kao gimnazijalac postao član Saveza komunističke omladine Jugoslavije. Radio je na pripremi oružanog ustanka u BiH protiv nacističkih okupatora, a i sam je učestvovao u pojedinim vojnim operacijama.
Hasan Brkić
Sa grupom mitraljezaca učestvovao je u osvajanju ustaškog uporišta kod Han Pijeska, diverziji na pruzi Vareš-Breza kod Pajtovog Hana i u borbi s njemačkim snagama tokom Druge ofanzive. Umro je u Sarajevu i sahranjen na groblju “Lav”.
Klix
