William Weir: Devet muslimanskih bitki koje su promijenile svijet

Midhat Hajdarević 2016-08-15

William Weir, američki pisac, rođen 1928. godine na Filipinima, napisao je nekoliko historijskih djela, a jedno od njih je i veoma zanimljiva knjiga “50 Battles That Changed the World” (50 bitki koje su promijenile svijet), u kojem je napravio listu od 50 bitki, koje su bile prekretnice u historiji čovječanstva, od antičkih bitki, pa do nekoliko presudnih bitki iz proteklog stoljeća. Zanimljivo je da je među tih 50 bitki uvrstio i devet bitki u kojima su muslimani igrali ključnu ulogu. Nemam namjeru opširno govoriti o spomenutim bitkama, samo ću ih letimično spomenuti, uz datume i brojke, koje na jedan način potvrđuju o kako velikim podvizima je riječ, naročito kada se u obzir uzmu činjenice da su u 7. stoljeću Bizantija i Perzija bile ekvivalent današnjoj Americi i Rusiji, kao i ostale bitke, u kojima su muslimani doživjeli teške poraze, a koje su bile prekretnica u sudbonosnim događajima koji su uslijedili. Djelo je objavljeno u januaru 2001. godine i nije prevedeno na neki od južnoslavenskih jezika, a bitke koje su uvrštene na listu su sljedeće:

– Bitka na Jermuku dogodila se 15-20. augusta 636. godine, nedaleko od rijeke Jermuk, na današnjoj sirijsko-jordanskoj granici, istočno od Galilejskog jezera. Na strani muslimana, predvođenih Omerom b. Hattabom, borilo se oko 20-ak hiljada boraca, na drugoj, prema modernim historičarima maksimalno do 150.000 Bizantijaca. Dok primarni arapski izvori govore da ih je bilo između 100 i 400 hiljada.

Ishod bitke bila je pobjeda muslimana i osvajanje velikog dijela bizantijskih teritorija, pri čemu je poginulo 3.000 muslimanskih, na drugoj strani 50.000 bizantijskih vojnika (primarni arapski izvori navode između 70 i 120 hiljada bizantijskih vojnika).

– Bitka na Kadisijji dogodila se 16-19. novembra 636. godine i bila je presudna bitka za osvajanje Iraka i potpuni slom Sasanidske dinastije. Vođa muslimana u ovoj bici bio je Sa’d b. Ebi Vekas, koji je prevodio između 30 i 40 hiljada vojnika, dok su Perzijanci bili znatno brojniji sa 80.000 vojnika na svojoj strani (primarni arapski izvori navode da ih je bilo 200.000). U ovoj bici Perzijanci su koristili i 33 slona, što je u tadašnjem vremenu bilo ravno nekim našim najmodernijim oklopnim vozilima.

Muslimani su ovom pobjedom nagovijestili slom Sasanidske dinastije, a poginulo je 8.500 muslimana, dok je broj poginulih na drugoj strani iznosio 40.000 vojnika.

– Bitka kod Poatjea ili još poznata kao bitka kod Tura, odigrala se 10. oktobra 732. godine. Emevijski hilafet sastavljen od Arapa i Berbera nakon što je osvojio veliki dio španske teritorije, krenuo je sa prodorima u Francusku. Bitka se odigrala 20 kilometara od francuskog grada Poatjea u samom središtu današnje Francuske. Muslimane je predvodio emevijski vojskovođa Abdurrahman Al-Gafiki, kojemu je ova bitka bila i posljednja u životu, obzirom da je život položio u ovoj bici, a porazio ga je Šarl Matel Odo, vojvoda od Akvitane. Ova bitka je bila presudna bitka iz razloga jer je zaustavila islamsku ekspanziju ka centralnoj Evropi, pa su se muslimani narednih stoljeća zadržali samo na Iberijskom poluotoku.

Broj vojnika bio je poprilično izjednačen, između 15 i 20 hiljada vojnika bilo je na strani kršćana, dok je muslimana bilo nešto malo više, između 20 i 25 hiljada. Međutim, neki izvori navode da je broj na obje strane bio između 30 i 80 hiljada, što neki historičari smatraju pretjeranom brojkom. Prema nekim izvorima, poginulo je 1.500 krščanski i oko 12.000 muslimanskih vojnika.

– Bitka kod Hittina odigrala se 4. jula 1187. godine u blizini Tiberijskog jezera, na području Palestine. Bio je to historijski okršaj Salahuddina Ejjubija sa Križarima. Salahuddin je predvodio 30.000 vojnika, od čega 12.000 konjanika, dok je na drugoj strani bilo ukupno 20.000 vojnika, od čega 1.200 vitezova.

Muslimani su porazili Križare, ponovo su zavladali Svetom Zemljom i vratili vlast nad Jerusalemom. Prema vitezovima koji su se predal Salahuddin je postupio velikodušno, pušteni uz otkupninu, a kasnije, za one koje niko nije htio da plati otkupninu, oslobodio ih je potpuno besplatno.

– Bitka kod Las Navasa de Tolosa, koja se dogodila 16. jula 1212. godine između Almohadskog hilafeta i udruženih kraljevina Kastilje, Aragona, Portugala i drugih okolnih kraljevina, bila je prekretnica u Rekonkvisti (čišćenju Iberijskog poluotoka od muslimana). Kršćani su bili predvođeni kastiljskim kraljem Alfonsom VIII, arhibiskupom Rodrigom Jimenezom de Radom i ostalim vladarima udruženih kraljevina, dok je muslimane predvodio četvrti almohadski halifa Muhammed Al-Nasir.

U bici se na strani udružene kršćanske vojske borilo između 12 i 14 hiljada vojnika, pa su muslimani sa svojih 30-ak hiljada vojnika bili itekako brojniji, no, to im nije bilo od koristi, doživjeli su težak poraz, od kojeg se nisu nikada oporavili i bio je to početak kraja muslimanske vladavine u Španiji.

– Osvajanje Konstantinopola, započelo je opsjedanjem grada koje je počelo 6. aprila 1453. godine, da bi se grad definitivno predao 29. maja. Osmansku vojsku je predvodio Mehmed II Fatih (Osvajač), otprilike između 50 i 80 hiljada vojnika, među kojima je bilo i 1.500 srpskih konjanika, kao i 70 brodova i 20 galija. Na drugoj strani, Bizantijci su se branili sa 26 brodova i između 7 i 12 hiljada boraca, među kojima je bilo i Đenovljana i Grka sa obližnjih otoka.

Konstantinopol je osvojen i postao je Islambul (puno islama ili pronađi islam), a vremenom se ime grada etimološki izmijenilo u Istanbul. U vrijeme Ahmeda III 1703. godine prvi put je kovan novac na kojem je pisalo Islambul.

– Opsjedanje otoka Rodos trajalo je skoro punih šest mjeseci, započelo je 26. juna, a završilo 22. decembra 1522. godine. Invazija na Rodos sa 400 brodova predvodio je Čoban Mustafa-paša, sve do 28. jula, kada na otok pristiže sultan Sulejman I sa 100.000 vojnika. Opsada je trajala gotovo šest mjeseci, na kraju, predstavnici grada došli su na pregovore sa sultanom, koji se velikodušno ponio prema njima, dopustio je svima koji su željeli da napuste grada, čak i vitezovima, koji su se punih šest mjeseci borili protiv vojske da u miru napuste grad, noseći sa sobom oružje i ostalo bogatstvo, što su i učinili.

Muslimani su osvojili Rodos, a u opsjedanju je učestvovalo 200.000 osmanskih vojnika i 400 brodova, dok je na drugoj strani utvrde Rodosa branilo 7.500 vojnika, od čega 700 vitezova i 500 strijelaca.

– Početak opsjedanja Kazana odigrao se 2. septembar i trajao je sve do 13. oktobra 1552. godine. Bila je to završna bitka rusko-kazanskih sukoba. Rusku vojsku je predvodio Ivan IV Grozni, koji je sa oko 150.000 vojnika došao pod zidine Kazana, na drugoj strani, kazanski hanat se branio sa oko 50.000 osoba, uključujući i civile.

Nakon što su 2. oktobra provalili zidine utvrde, Ivan IV Grozni, sa svojom vojskom započeo je višednevni masakr i kulturocid, u kojemu je stradalo oko 65.000 Tatara, a 190.000 je zarobljeno i odvedeno u ropstvo. Sve tatrske građevine, uključukući biblioteke i džamije do temelja su porušene. Ruski gubici bili su svega 15.000 vojnika.

– Bitka kod Lepanta odigrala se 7. oktobra 1571. godine i bila je bitka u kojoj je Osmansko carstvo izgubilo pomorski primat. Udružena kraljevsta Venecije, Španije, Đenove i mnogih drugih pod vodstvom Ivana od Austrije i predvodnika ostalih udruženih kraljevina, borila se protiv osmanske flote koju je predvodio Sufi Ali-paša.

Kršćanske udružene snage na svojoj strani su imale 212 brodova, od toga 206 galija, 28.500 vojnika, 40.000 mornara i 1815 topova, dok je Sufi Ali-paša na raspolaganju imao 251 brod, od čega 206 galija i 45 malih galija, sa ukupno 31.490 vojnika i 50.000 mornara. Nažalost, gubici Osmanlija bili su nemjerivo veći. Kršćanska udružene snage imale su 7.500 poginulih vojnika i svega 17 uništenih brodova, dočim, na drugoj strani, broj poginulih, ranjenih i zarobljenih iznosio je oko 20.000, kao i 137 zaplijenjenih brodova i 50 nasukanih. Osmanlije su doživjele poraz i bio je to kraj pomorskog primata Osmanlija.

Piše: Resul S. Mehmedović