Davor Džalto: ‘Ljevičarske’ ideje su prvi put jasno postavljene u Novome zavjetu
Izdvajamo dio iz intervjua s Davorom Džaltom (Jelena Jorgačević, Vreme, br. 360), predsjednikom Instituta za studije kulture i hrišćanstva, vanrednim profesorom na Američkom univerzitetu u Rimu i naučnim saradnikom Instituta za filozofiju i društvenu teoriju Univerziteta u Beogradu
“VREME“: Koje su dodirne tačke između levice i hrišćanstva?
DAVOR DŽALTO: Iako se pojmovi “desno” ili “levo”, pa i sam pojam “hrišćanstvo”, mogu učiniti veoma jasnim i samorazumljivim, ipak je reč o konceptima koji na raznim prostorima i u različitim vremenima mogu imati bitno različito značenje. Ako govorimo o “levici” kao onom političkom spektru koji se zalaže za socijalnu pravdu, pravo na zdravstvenu zaštitu, obrazovanje i u slučaju potrebe, minimalna primanja za sve građane, a da pri tome afirmiše demokratske vrednosti i vladavinu prava, onda je to opcija koja je po vrednostima za koje se zalaže veoma bliska nečemu što bi se moglo nazvati izvornim hrišćanskim poimanjem naših odnosa prema drugima. Ta levica bi bila bazirana na principu da nam je stalo do drugih ljudskih bića i da imamo odgovornost da pomognemo onima kojima je pomoć potrebna. Hristove reči o ljubavi prema Bogu i ljubavi prema bližnjemu jesu istovremeno i osnova hrišćanske ontologije, antropologije i, ako hoćemo, socijalnog angažovanja. Mogli bismo čak reći i da su ove ‘levičarske’ ideje (o socijalnoj pravdi, rodnoj, etničkoj i klasnoj ravnopravnosti i sl.) prvi put jasno postavljene u Novom zavetu, što je i dalo povoda da neki koji se u moderno vreme nazivaju levičarima, poput Fidela Kastra, nazovu Hrista “prvim komunistom.”
Dakle, ja ne vidim problem u bliskosti između političke levice i hrišćanstva, već u navodnom slaganju između desničarskih snaga i ideologija i hrišćanstva. Ta alijansa, između desnice i hrišćanstva, koja je prečesto prisutna i kroz istoriju i danas, zapravo je posledica zamene teza. Ne vidim kako se mogu neka od osnovnih načela “desnice” (ako pod tim podrazumevamo shvatanje društva kao organske nacionalne, etničke ili rasne celine, koje je orijentisano ka “tradicionalnim” nacionalnim i patrijarhalnim vrednostima i sl.) izvesti iz hrišćanstva a da se time ne falsifikuje hrišćanstvo.
Nedavno je papa “optužen” da zvuči kao Marks, na šta je on, naravno odbijajući takve ocene, uzvratio da samo govori u skladu sa socijalnom doktrinom sopstvene Crkve.
Pa naravno. Potreban je oprez kada se bilo koji društvenopolitički sistem ili ideologija pokušavaju izjednačiti sa hrišćanstvom. Iako je moguće uspostaviti paralelu između nekih osnovnih načela hrišćanske antropologije i autentične levice (što svakako ne uključuje boljševizam ili, daleko bilo, “levicu” u stilu Mire Marković i njoj sličnih), ne treba zapasti u grešku u koju mnogi i “levo” i “desno” orijentisani hrišćani zapadaju, a to je da hrišćansku koncepciju sveta, čoveka i istorije potpuno poistovete sa određenom političkom orijentacijom ili određenim političkim sistemom. Mi možemo govoriti o tome koja je politička opcija ili ideologija manje ili više prihvatljiva sa stanovišta hrišćanstva, ali nikada ne bismo smeli da poistovetimo hrišćansko shvatanje sveta i istorije sa konkretnim političkim projektima, jer je za hrišćanstvo i Crkvu jedino “idealno” društvo zapravo eshatološka realnost carstva nebeskog, koje dolazi tek nakon istorije. Drugim rečima, za hrišćane nema i ne može biti idealnog društvenopolitičkog modela u istoriji.
Cijeli intervju pročitajte na VREME.COM
