Evropa uporno pokazuje da je brža i vještija u optuživanju i donošenju sankcija, nego u artikulaciji ideja i sposobnosti rješavanja kriza.
Propali su još jedni politički pregovori o ustavnim promjenama i izbornom zakonu, koji su vođeni između domačih političkih lidera i predstavnika međunarodne zajednice! Nisam u njihovu propast sumnjao ni jednog trenutka. I nekoliko prethodnih pregovaračkih rundi, uz posredovanje međunarodne zajednice (Sarajevo, Neum), završilo se potpunim fijaskom. Nije se maklo sa mrtve tačke! Samo se dublje ukopavalo u etničke rovove.
Naivno vjerujući da je stabilan pravosudni sistem uslov stabilnosti sveukupnosti društvenog poretka, dugo sam se nadao da će pravosudna kriza biti prioritet u rješavanju naših nagomilanih kriza. Razvoj događaja pokazuje da je kriza pravosuđa „na čekanju“, što bi moglo da znači da će pravni poredak biti predmet trgovine u nagodbama oko političkih rješenja. (Nije Dodik bez razloga najavio vraćanje pravosudnih nadležnosti!). Neće to biti ni prvi ni posljednji put da vladavina prava i društvena pravda budu kolateralna šteta u političkoj trgovini.
Unesrećeni i izluđeni građani ove zemlje pomirili bi se sa svim gubicima samo da dođe do konačnog političkog dogovora. Ali njega, očigledno, dugo neće biti. Ne zbog toga što naše politike više od četvrt vijeka pokazuju da nisu sposobne da vode dijalog i dogovaraju se o stvarima budućnosti i opšteg dobra, nego zbog toga što međunarodni zvaničnici nisu uvijek dolazili sa jasnim prijedlozima. A nisu dolazili jer ih nisu imali. Evropa uporno pokazuje da je brža i vještija u optuživanju i donošenju sankcija, nego u artikulaciji ideja i sposobnosti rješavanja kriza.
Naš i evropski problem je što Evropa nema dugoročni strateški plan proširenja koji bi bio dugoročno prihvatljiv i koji bi obavezivao zemlje kandidate. Anonimni pregovarači iz Brisela dolaze u BiH sa uopštenim mišljenjima, uobličenim političkim frazama i prijedlozima koji ničim i nikog ne obavezuju. Oni svoja oskudna znanja i još oskudnije političko iskustvo skrivaju iza direktiva koja primaju iz drugih centara moći. Neko ih je, nevješte i neiskusne, uporedio sa vaspitačima koji dolaze u popravni dom da prevaspitavaju prestupnike! Slikovito i tačno!
Evropska politička misao ne nastaje iz različitih pogleda, pluralizma ideja, intelektualnog i naučnog dijaloga. Evropska politika je politika neautorizovane misli i anonimnih obavezujućih direktiva. A to nije politika nego političko nasilje. Otuda ne treba da čude ishodi naših maratonskih pregovora bez rezultata.
Dok sam privodio kraju ovaj osvrt, stizale su najave da je dogovor napokon na pomolu. Desilo se ono što sam očekivao. Da su zamoreni politički foliranti i postigli dogovor, već sutra bi ga na svojim stranačkim kružocima odbacili i vratiti stvar na početak. Ako bi ga kojim slučajem pustili do parlamenta, tamo bi ga sigurno većinski odbili. To je već viđen model našeg neuspjelog političkog dogovaranja, nakon čega slijedi uvježbana hajka na krivc(a)e.
Evropski pregovarači će se i nakon ovog pregovaračkog debakla neko vrijeme pritajiti, a onda ponovo doći sa istom pričom da pregovaraju sa istim ljudima. Dokle!? Neće biti kraja! Jer, Evropa nema mandat, ili ne zna, da rješava međunarodne probleme. Evropa kao politički subjekt umire pred našim očima. Evropa nema političku ideju, nema dugoročne jasne strategije, ona ne okuplja prijatelje, ona ne širi duh zajedništa, ona ne želi političku artikulaciju koja će joj međunarodni značaj.
Ima li politički jasnije i zdravije ideje od dobrih političkih odnosa sa susjednim narodima i državama, pogotovo ako se sa njima ekonomski sarađuje? Evropa o tome ne razmišlja. Evropa proizvodi i ujedinjuje svoje neprijatelje, ne razmišljajući o planetarnoj šteti i šteti koju će zbog toga trpiti njeni građani.
Sjetimo se Jugoslavije, velike države koja se na najzdravijim evropskim idejama oblikovala kao važan međunarodni politički faktor. Ujedinjena Evropa nije imala političke pameti da sačuva takvu državu i da je primi u svoje okrilje. Mogla je to da učini bez ikakvih uslova. Ne! Evropa je dozvolila da jedna bogata i moćna evropska zemlja završi u surovom ratu. I ne samo da ju je uvela u rat, negu ju je nakon rata (1999) zasula bombama. U vojnoj operaciji nazvanoj „operacija Saveznička sila“ (u SAD „operacija Plemeniti nakovanj!“), Evropa vrhunskih civilizacijskih vrijednosti bombama je rušila mostove, televizijske tornjeve, željezničke pruge i porodilišta u jednoj nezavisnoj evropskoj zemlji! Evropa je vodila rat protiv sebe, jer nije znala da samostalno razgovara i rješava probleme u svom susjedstvu. Nakon 23 godine, Evropa još jednom pokazuje svoju nemoć. Umjesto da sa Rusijom i Ukrajinom, kao svojim moćnim partnerima, razgovara oko nesporazuma u vezi politike NATO-a, Evropa Rusiji zavodi ekonomske sankcije, a Ukrajini šalje vojnu pomoć. Kakvu dugoročnu politiku ima Evropa? Da li su ekonomski ratovi i pomoć u oružju razumna politika? Da li je to put za rješavanje civilizacijskih problema? Ili je, možda, u pitanju rat protiv Evrope!?
Zašto se Evropa lako ujedinjuje oko rata, osuda, suprotstavljanja i sankcija, a sve manje, ili gotovo nikako, oko dijaloga, saradnje i ujedinjenja na principima zajedništva i civilizacijske perspektive. Da li obećana Evropa nestaje u vrtlogu velike planetarne pometnje!?
Evropa danas svakim danom pokazuje svoje unakaženo lice. Na milanskom univerzitetu su izbacili Dostojevskog iz kurseva književnosti, na sljedećem Kanskom festivalu neće biti prikazan ni jedan ruski film, iz programa filharmonije u Strazburu, gdje se izvode djela Prokofjeva, Stravinskog i Rahmanjinova, izbačene su riječi „ruski“ i „Moskva“, ruskim umjetnicima i sportistima se zabranjuju gostovanja na takmičenjima… Privatnom pozorištu iz Novog Sada otkazano je gostovanje u Pragu zbog političkog stava Srbije o sukobu Rusije i Ukrajine! Kuda Evropu vodi ovaj kulturni fašizam?
Evropa više nije civilizacija otvorenog uma.
Da li neko u Evropi vidi da smo na putu globalne katastrofe?
Buka
