Banke vrlo često igraju veliku ulogu u našim životima.
Otvaramo tekuće račune, štedne račune, uzimamo kredite, sve ovo u bankama. Ali, na koji način funksionišu banke? Zašto je od velike važnosti da je poslovanje svih banaka stabilno? Zašto čak i blagi poremećaji u nekoj banci imaju uticaj na bankarski sistem jedne ili više zemalja?
Odgovore na ova i mnoga druga pitanja ćemo pronaći, počevši od samog pojma bankarskog sistema. Bankarski sistem predstavlja način na koji je organizovano bankarstvo u nekoj zemlji ili grupi zemalja, u smislu strukture, funkcija, vlasništva i međusobne povezanosti banaka. Čini ga grupa institucija koje pružaju finansijske usluge (npr. centralna banka – tzv. banka banaka, banke, mikrokreditne organizacije, štedno – kreditne organizacije i druge finansijske institucije).
Kroz bankarski sistem se uređuju vrste bankarskih institucija, zakonsko regulisanje pojedinih bankarskih pitanja, način upravljanja sredstvima, način održavanja likvidnosti i upravljanje rizicima, raspoređivanje dobiti i drugo.
Postoji više vrsta bankarskih sistema, a neki od njih su: engleski, američki, njemački i ostali bankarski sistemi (japanski, francuski, italijanski, ruski, švajcarski).
Da bi se obezbjedilo efikasno funkcionisanje bankarskog sistema neke zemlje jaku važnu ulogu igraju regulatorni, odnosno nadzorni organi. Primjera radi, u Republici Srpskoj to je Agencija za bankarstvo Republike Srpske, a u Federaciji Bosne i Hercegovine regulatorni organ je Agencija za bankarstvo Federacije Bosne i Hercegovine.
Bankarski sistem, takođe, obavlja nekoliko različitih funkcija u zavisnosti od grupe institucija koje čine bankarski sistem. Na primjer, funkcija centralne banke je obezbjeđivanje i održavanje stabilnosti domaće valute (u BIH – konvertibilna marka). Sa druge strane, funkcije komercijalnih banaka su omogućavanje platnog prometa, davanje kredita, uzimanje depozita. Uz njigovu pomoć možemo da isfinansiramo izgradnju doma ili kupovinu automobila. Na kraju, investicione banke su nastale zbog potrebe da se veća količina kapitala akumulira na jednom mjestu. Tradicionalno, bile su odvojene od komercijalnih banaka (banaka koje uzimaju depozite od klijenata i vrše usluge kao što su plasiranje kredita) zbog razlike u djelatnostima. Danas brojne finansijske institucije posluju kao “univerzalna banka” i u sebi objedinjuju ove funkcije.
Krajnji cilj poslovanja banaka, kao i svakog privrednog subjekta je stabilnost, dalji rast i razvoj, ostvarivanje dobiti, odnosno isplata dividende svojim akcionarima.
Banka finasira svoje poslovanje (troškove radne snage i ostale troškove ) ostvarujući prihod po osnovu vršenja različitih usluga klijentima, a prvenstveno usluga platnog prometa (domaćeg i međunarodnog) gdje za svoje klijente vrši plaćanja ili naplaćuje novčana sredstva po različitim osnovama (prodaja roba i usluga kod pravnih lica, prilive po osnovu plata te plaćanja putem platnih karitca za fizička lica) te drugih usluga. Najveći iznos prihoda banke ostvaruju na razlici između kamate koju plaćaju na depozite pravnih i fizičkih lica koja su deponovala sredstva kod banke i kamate koju banka naplaćuje od kroisnika kredita (opet pravnih i fizičkih lica ) koji uzimaju kredit u banci.
Svakoj privredi je neophodan efikasan bankarski sistem i bankarske institucije koje će usmjeravati sredstva od štednje ka investicijama.
Za BUKU napisao Advantis
