BALKANSKA RUTA JE KLJUČNI KANAL ZA ZAPADNU EVROPU
Na krijumčarenju migranata najviše se zarađuje u Turskoj, Grčkoj ili zemljama porijekla, a usluge krijumčarenja ljudi nude se i unutar Zapadnog Balkana: u BiH je to najviše izraženo u Unsko-sanskom kantonu. Organizirani kriminal je biznis koji generiše stotine miliona eura godišnje ilegalnog profita. Procjene su da oko 65 tona heroina godišnje prođe kroz jugoistočnu Evropu
Piše: Zinaida Đelilović
Krijumčarenje migranata stvara značajne ilegalne finansijske tokove krijumčarima koji uzimaju milione eura za prelazak preko granica Bosne i Hercegovine i Srbije.
Tržište krijumčarenja migranata u 2020. godini samo u Bosni i Hercegovini je procijenjeno na oko 8,5 do 10,5 miliona eura, izjavila je Anesa Agović, koordinatorica Globalne inicijative za BiH.
Povlačenje novca preko Western Union ili MoneyGram
Balkanska ruta je, inače, još od 2015. godine ključni migracioni kanal u Zapadnu Evropu. Nakon povećanih graničnih ograničenja, kao što su izgradnja graničnih ograda i zaštitne mjere protiv Covid-19, stvara se unosno tržište za krijumčarenje migranata.
Zbog učestalih pljački, ali i drugih opasnosti i prepreka na koje su nailazili na svom putu prema zemljama EU, prestali su sa sobom nositi veće količine novca. Krijumčarima plaćaju sredstvima koja šalju ili povlače iz mehanizma za brzi prenos novca kao što su Western Union ili MoneyGram, nakon što stignu na dogovoreno odredište.
„U teoriji, to stvara ilegalne finansijske tokove koji se lakše otkrivaju. Međutim, niske stope otkrivanja i krivičnog progona podstiču učešće običnih građana u poslovima krijumčarenja, što dodatno narušava lokalnu ekonomiju“, stoji u novom izvještaju Globalne inicijative protiv transnacionalnog organizovanog kriminala pod nazivom „Ilegalni finansijski tokovi u Bosni i Hercegovini, Crnoj Gori i Srbiji: ključni pokretači i trenutni trendovi“. Ovaj izvještaj otkriva glavne pokretače i trendove ilegalnih finansijskih tokove u ove tri zemlje Zapadnog Balkana.
Na krijumčarenju migranata najviše novca se zarađuje u Turskoj, Grčkoj ili zemljama porijekla, a o čemu je Žurnal ranije pisao. Međutim, usluge krijumčarenja ljudi se, također, nude unutar Zapadnog Balkana, posebno na sjeveru na granicama sa EU.
„Tamo se usluge krijumčarenja obično nude na određenim “prigušnicama”, kao što je Unsko-sanski kanton u BiH (prelaz u Hrvatsku) ili sjeverna granica Srbije (prelaz u Mađarsku i Rumuniju), koje je posebno teško proći“, stoji u istom izvještaju Globalne inicijative.
Pisali smo i o tome da je krijumčarenje migranata usko vezano za trgovinu ljudima koja se ispoljava u vidu radne eksploatacije, koja je najviše izražena u Hercegovini, te seksualne eksploatacije, koja je nazastupljenija u Krajini, kroz koju i prođe najveći broj ljudi u pokretu. Anesa Agović je još ranije za Žurnal kazala da se ova dva krivična djela jako često prepliću: “Kreće se sa krijumčarenjem, a završi sa trgovinom ljudima”.
Kada se istražuje krijumčarenje migranata duž balkanske rute, stoji u izvještaju Globalne inicijative, Crnoj Gori se obično posvećuje malo pažnje, iako migrantska ruta prolazi direktno kroz državu. Migranti u Crnu Goru ulaze na jugu iz Albanije i često se kreću direktno prema Pljevljima, uz pomoć krijumčara ili u autonomnim grupama. Odatle nastavljaju u BiH ili Srbiju.
U zavisnosti od potrebne usluge krijumčarenja i sofisticiranosti krijumčarske mreže, ovaj dio putovanja može koštati između 150 i 5.000 eura po osobi. Prelaz Jadrana iz Crne Gore direktno u Italiju brodom znatno je skuplji.
„Iako je relativno mali doprinos ukupnim ilegalnim finansijskim tokovima, pojedinačna plaćanja predstavljaju važan primjer ilegalnim finansijskim tokovima“, navodi se dalje u izvještaju.
Cijena heroina se udvostruči od Zapadnog Balkana do EU
Organizirani kriminal, u koji spada i krijumčarenje migranata, te trgovina drogom i ilegalna trgovina, već godinama cvjetaju na Zapadnom Balkanu. Ovo je biznis i ključna komponenta ilegalnih finansijskih tokova u BiH, Crnoj Gori i Srbiji koja generiše stotine miliona eura godišnje ilegalnog profita.
Dio procjene osnovnih krivičnih djela i kanala ilegalnih finansijskih tokova iz izvještaja Globalne inicijative
Ilegalni finansijski tokovi za krijumčarenje droge proizlaze iz glavnih balkanskih tokova heroina, kanabisa, kokaina i sintetike.
„To je unosan biznis, što pokazuje činjenica da heroin udvostručava vrijednost od Zapadnog Balkana do EU“, stoji u izvještaju Globalne inicijative protiv transnacionalnog organizovanog kriminala.
Heroin u region ulazi iz Turske na putu prema Zapadnoj Evropi. Kancelarija Ujedinjenih nacija za drogu i kriminal (UNODC) procijenila je da 60-65 tona heroina godišnje prođe kroz jugoistočnu Evropu – u vrijednosti više od 960 miliona eura u 2020. godini.
„Jasno je da, s obzirom na ulogu Zapadnog Balkana kao tranzitne rute, ovi finansijski tokovi vjerovatno predstavljaju ilegalne finansijske tokove“, navodi se dalje u izvještaju.
Veliki tokovi heroina prolaze kroz Sjevernu Makedoniju i Srbiju, pri čemu je Niš na jugu Srbije ključno čvorište trgovine. Rožaje u Crnoj Gori, također, je identifikovano kao ključni centar za skladištenje i distribuciju heroina.
Kanabis je najčešće korištena i zaplijenjena droga na Zapadnom Balkanu. Iako je Albanija i dalje najveći proizvođač u regionu, uzgajanje u zatvorenom prostoru zabilježeno je i u BiH i Srbiji.
Objekti za uzgajanje kanabisa u BiH otkriveni su u Srpcu u julu 2019, u Banjoj Luci u junu 2020, kao i u Prijedoru, Posavini i Semberiji na sjeveru. Veleprodajne cijene kreću se od 1.000 eura po kilogramu u Crnoj gori do 1.550 eura u BiH i 1.900 eura u Srbiji, u zavisnosti od kvaliteta i dostupnosti.
Više od 20 posto tržišta duhana u BiH je ilegalno
Ilegalna trgovina konvencionalnom robom, kao što su duhan i odjeća, još je jedan veliki pokretač ilegalnih finansijskih tokova. Procjene pokazuju da je više od 20 posto tržišta duhana u BiH i Crnoj Gori ilegalno, a da te zemlje djeluju kao tranzitne zemlje za više profitabilne EU destinacije ilegalne robe.
U izvještaju napominju da analiziranje obima ilegalnih finansijskih tokova povezanih sa kriminalom nije lak podvig, te da nije učinjen pokušaj sveobuhvatne procjene vrijednosti nezakonite zarade koju su stekle organizirane kriminalne grupe aktivne na Zapadnom Balkanu.
Osim toga, nije učinjen ni pokušaj da se utvrdi koliko udio tih prihoda predstavlja ilegalne finansijske tokove.
(zurnal.info)
