Nakon završetka “dana za glasanje” 18. redovne sjednice NSRS, biće održana sjednica Kolegijuma, na kojoj će članovi razmatrati utvrđivanje prijedloga dnevnog reda i termina održavanja 23. posebne sjednice entitetskog parlamenta o predloženoj inicijativi, najavljeno je iz NSRS.
Lideri opozicionih stranaka, predsjednik SDS-a Vukota Govedarica, PDP-a Branislav Borenović i NDP-a Dragan Čavić ranije su kazali da imaju dovoljan broj potpisa za sazivanje posebne sjednice NSRS na kojoj bi se razmatrao opoziv Vlade RS.
Oni očekuju da se o njihovom zahtjevu u roku od sedam dana odredi i Vlada RS.
U samom obrazloženju navedeno je da narodni poslanici-potpisnici inicijative za pitanje povjerenja Vladi Republike Srpske nepodijeljenog su stava da je Vlada najodgovornija za brojne probleme u Republici Srpskoj koji se godinama skupljaju, postaju ozbiljniji i prijete da potpuno eskaliraju i tako ugroze osnovne ustavne funkcije Republike predviđene Amandmanom XXXII na Ustav Republike, a koje se tiču prava i dužnosti Republike da uređuje i obezbjeđuje ustavnost i zakonitost, ostvarivanje i zaštitu ljudskih prava i sloboda, organizaciju, nadležnosti i rad državnih organa, radne odnose, zaštitu na radu, zapošljavanje, socijalno osiguranje i druge oblike socijalne zaštite, zdravstvo, boračku i invalidsku zaštitu, brigu o djeci i omladini, obrazovanje, kulturu i zaštitu kulturnih dobara, kao i finansiranje ostvarivanja prava i dužnosti Republike.
“Narodni poslanici smatraju da je svojim činjenjem, kao i nečinjenjem, lošim ili nesvrsishodnim potezima i reakcijama, odsustvom vizije i neposjedovanjem konkretnog i koherentnog plana realizacije ključnih ustavnih prava i obaveza Republike, a koje jesu u nadležnosti Vlade, sama Vlada direktno kompromitovala elementarno funkcionisanje Republike, a što je rezultiralo činjenicom da su građani Republike Srpske, prema zvaničnim podacima, najsiromašniji u Evropi, da je galopirajući trend masovnog egzodusa naših građana iz Republike Srpske, a posebno mladih, da Republiku svake godine sve više napuštaju i zdravstveni radnici što je, uz hroničan nedostatak novca u sistemu zdravstva, dovelo u opasnost elementarno funkcionisanje sistema zdravstvene zaštite i, konsekventno, biološku supstancu Republike i njenih građana, da je pravosudni sistem u potpunosti pod kontrolom izvršne vlasti, što ne samo da predstavlja eklatantno kršenje ustavnog uređenja Republike iz člana 5. Ustava RS u kojem je navedeno da se ustavno uređenje Republike temelji na parlamentarnoj demokratiji i podjeli vlasti, nego poprima i morbidne posljedice koje rezultiraju tragičnim smrtnih ishodima časnih i poštenih nosilaca funkcija u pravosuđu poput užasnog slučaja nedavno preminule gospođe Danijele Novaković, bivšeg republičkog pravobranioca.
Pored toga, nekompetentnost a u mnogim aspektima i indolentnost Vlade rezultirala je činjenicom da su fiskalni i parafiskalni nameti u Republici Srpskoj paralizovali privredu, da su javna preduzeća i ustanove među najnesolventnijim platišama i dužnicima poreza i doprinosa, da je javni sektor u Republici praktično nesolventan i da sistem funkcioniše isključivo na osnovu permanentnog zaduživanja.
Bankarski sektor u Republici Srpskoj je dramatično kompromitovan aferama u Bobar banci, Balkan Investment banci, Banci Srpske, te u Investiciono-razvojnoj banci RS (IRBRS). Propašću banaka u RS i (ne)djelovanjem Agencije za bankarstvo RS (ABRS) i IRBRS, u čiji rad je direktno ili indirektno uključena Vlada Republike Srpske, izgubljena su ogromna sredstva Vladinih i javnih institucija, te je narušen kredibilitet kako navedenih institucija, tako i cijele Republike Srpske.
U ozbiljnim privrednim sistemima, poput Fabrike glinice „Birač“ i njenih povezanih preduzeća, kao i Rudnika željezne rude „LJubija“ a.d. Prijedor i povezanog preduzeća „ArcelorMittal“ d.o.o. Prijedor, kao neosporno su zvanični republički organi, odnosno Poreska uprave Republike Srpske, utvrdili da su vlasnici godinama utajivali porez i izvlačili milione KM kršeći zakone i brojne pravne norme, poput onih o transfernim cijenama. Posljednja dešavanja i najave u vezi sa ovim sistemima, od kojih zavise egzistencije čitavih mjesta i regija u Republici Srpskoj, jasno pokazuju da Vlada nema bilo kakvo suvislo niti dugoročno i ozbiljno rješenje, te da postoji ogroman rizik nastavka kršenja zakonskih i drugih propisa, oštećenja budžeta Republike, gubljenja radnih mjesta i dodatnog devastiranja ekonomije Republike.
Neadekvatnim funkcionisanjem i nepostojanjem konkretnih rezultata Vlade direktno je ugroženo ostvarivanje vitalnih prava građana Republike Srpske, građani nisu ravnopravni u slobodama, pravima i dužnostima, nisu jednaki pred zakonom i ne uživaju jednaku pravnu zaštitu. Privreda u Republici Srpskoj je u najvećoj mjeri regionalno nekonkurentna, tehnološki zastarjela i nametima Vlade dodatno opterećena, te više nije u stanju da na sebi nosi teret ogromne budžetske potrošnje. Evidentno je da budžetska potrošnja direktno zavisi od neprekidnog zaduživanja, a što Republiku i njene građane dovodi u opasnost od dužničkog ropstva i ograničenja suvereniteta, budući da je već sada jasno da najveći broj poteza izvršne vlasti jeste u direktnoj zavisnosti od inostranih povjerilaca.
Jasno je da Vlada nije uspjela izraditi konkretnu strategiju u oblasti obrazovanja koja bi rezultirala dovoljno kvalitetnim školovanjem stručnih profila koji su potrebni privredi. Još jasnije je da Vlada nema nikakvu strategiju niti plan kako uopšte da za isti sto dovede predstavnike poslodavaca, sindikata, obrazovnih institucija i nevladinog sektora a kako bi se otvorile ključne teme za opstanak Republike, kao što su upravo obrazovanje, reforma radnog zakonodavstva i pratećih normi, povećanje konkurentnosti domaće privrede, i, naposljetku, povećanje životnog standarda radnika i svih građana. Upravo suprotno, Vlada je svojim ponašanjem, najbolje ilustrovanim prilikom nakaradnog donošenja novog zakona o radu, uspjela dodatno antagonizovati radnike i poslodavce, obesmisliti socijalni dijalog i ostaviti ogromne pravne praznine u oblasti radnog zakonodavstva.
Narodni poslanici-potpisnici ove inicijative Vladu smatraju direktno odgovornom za opisano stanje. Analizirajući zakonske i ustavne nadležnosti vlade, stiče se jasan zaključak da je upravo zbog lošeg vršenja poslova iz domena tih nadležnosti Vlade došlo do neadekvatnog funkcionisanja čitavog sistema, odnosno do problema u realizaciji osnovnih ustavnih dužnosti Republike. Vlada tako nije uspjela da funkcioniše na načelima ustavnosti i zakonitosti budući da je u nizu slučajeva postupala protivno Ustavu i zakonima, poput slučaja neustavnog i nezakonitog produženja važenja Opšteg kolektivnog ugovora u prošloj godini, neobjavljivanja rezultata referenduma o Danu Republike u „Službenom glasniku Republike Srpske“, proglašenjem od strane Ustavnog suda Republike Srpske neustavnim odredbi iz Zakona o izmjenama Zakona o posebnom doprinosu za solidarnost Republike Srpske (Odluka US RS broj U-63/14), a koja zakonska rješenja je posebno promovisala sama predsjednica Vlade, ili pak prepuštanja isključivo Vladinih nadležnosti predsjedniku Republike, koji je, mimo ustavom predviđenih ovlašćenja, sam djelovao na način da je pregovarao sa sindikatima javnih preduzeća, obećavao aktivnosti i mjere na koje on, kao predsjednik, nema pravo i time nametao svoju volju drugim institucijama sistema mimo ustavnih i zakonskih ovlašćenja.
Pored toga, sam Ustavni sud Republike Srpske je u nizu slučajeva svojim odlukama u proteklom periodu potvrđivao da je Vlada donosila neustavna akta u proteklom periodu (Odluka US RS broj U-34/15, Odluka US RS broj U-25/15, Odluka US RS broj U-50/15, Odluka US RS broj U-27/15, Odluka US RS broj U-42/16, Odluka US RS broj U-101/14, Odluka US RS broj U-96/14, Odluka US RS broj U-48/15, Odluka US RS broj U-69/14, Odluka US RS broj U-71/14, Odluka US RS broj U-24/14; odluke Ustavnog suda su u prilogu Inicijative).
Dalje, čitavoj javnosti Republike Srpske je poznato i da Vlada nije uspjela da obezbijedi funkcionisanje bankarskog i poreskog sistema u Republici. U slučaju propasti banaka Vlada ne samo da nije ništa učinila da spriječi ogromne gubitke po RS, već je, naprotiv, svojim neadekvatnim radom te gubitke povećavala, i to:
– u funkciji Skupštine IRBRS, Vlada je bila direktno uključena u rad IRBRS čija sredstva su se „upumpavala“ u problematične banke na način da su sredstva fondova kojima upravlja IRBRS korišćena za kupovinu akcija i obveznica propalih banaka, plasiranje kredite preko propalih banaka, te deponovanje sredstava kod navedenih banaka.
– u funkciji Skupštine IRBRS, Vlada je sredstva fondova kojima upravlja IRBRS iskoristila da preuzme Balkan Investment banku, jednu veoma lošu banku koja je poslovala sa ogromnim skrivenim gubicima, te preko koje se vršilo pranje ogromnih količina novca. Na desetine dodatnih miliona konvertibilnih maraka su potrošene kroz nacionalizaciju Balkan Investment banke, formirana je Banka Srpske i na kraju je sve propalo. Dodatno boli i činjenica da je Vlada odlučila da novoformiranoj banci dodijeli naziv koji simboliše naziv RS.
-Vlada je i direktno svoja sredstva i sredstva mnogobrojnih vladinih institucija držala u propalim bankama i dopustila da iz tih sredstava problematične banke kreditiraju razne tajkune za koje se znalo da nikada neće te kredite vratiti.
– Vlada ništa nije učinila da ukaže ABRS na potrebu pravovremenog djelovanja i sprečavanja ogromnih gubitaka. Vlada se nikako ne može amnestirati od (ne)djelovanja ABRS jer je ona, ako nikako drugačije, a onda preko Komiteta za koordinaciju nadzora finansijskog sektora, bila upoznata sa stanjem u sektoru, te je mogla da upozori na katastrofalno stanje u bankama.
– Odgovornost Vlade nalazi se i u činjenici da ona predlaže Narodnoj Skupštini direktora i zamjenika direktora ABRS, Upravni odbor ABRS, kao i Nadzorni odbor IRBRS tako da oni koji su donosili odluke u ime ovih institucija su imali potpuno povjerenje Vlade RS.
– Treba napomenuti i da je Vlada, opet u funkciji Skupštine IRBRS, dala svoju saglasnost da se sredstvima fondova kojima upravlja IRBRS pristupi direktnom (bez finansijskog posrednika) kreditiranju i kupovini hartija od vrijednosti klijenata čime su se gubici po IRBRS dodatno povećali.
Nezakonitim radnjama u toj agenciji Republika Srpska se suočila sa nelikvidnošću Bobar banke i Banke Srpske, a u kojima je pokrenut i stečajni postupak. Indikativno je da su neki od najvećih povjerilaca tih banaka upravo institucije i organi Republike Srpske, a od kojih je značajan broj upravo onih koje su osnovane i(li) su pod direktnom kontrolom Vlade Republike Srpske. Na taj način,Vlada je prvo preko svojih kontrolnih mehanizama propustila nadzor i kontrolu rada nad Agencijom za bankarstvo, a usljed čega je došlo do gubljenja više stotina miliona KM javnih sredstava, kao i sredstava građana i pravnih lica. Imajući u vidu činjenicu da sami stečajni upravnici u ovim bankama u svojim izvještajima navode da je realno da je svega 10-20% potraživanja tih banaka naplativo, jasno je da je načinjena nenadoknadiva šteta finansijskom sistemu, privredi, javnom sektoru i građanima Republike Srpske.
Posebno je zabrinjavajuće da postoje ozbiljne indicije i da je još nekoliko banaka u opasnosti da ih zadesi ista sudbina, a da Vlada RS apsolutno ništa ne čini po ovom pitanju, što sve zajedno svjedoči o tome da u aktuelnom sazivu Vlade ne postoji dovoljno kompetencija, odlučnosti i hrabrosti za preduzimanje odlučnih mjera da se takve opcije preduprijede.
Što se poreskog sistema tiče, jasno je da isti ne funkcioniše, uprkos određenim pokušajima Poreske uprave Republike Srpske da se izbori za povećanje naplativosti poreskih obaveza. Naime, evidentno je da su javne institucije i preduzeća u Republici Srpskoj najveći poreski dužnici, kao i da najviši politički vrh Republike Srpske dopušta tim najvećim poreskim dužnicima dugovanje ogromnogiznosa Republici i time stvaraju neraskidivi lanac insolventnosti u cijeloj ekonomiji Republike. Prema podacima Poreske uprave RS, na listi deset najvećih reprogramiranih obaveza prošle godine, „teških“ 137 miliona KM, sva pravna lica su iz javnog sektora, predvođene zdravstvenim ustanovama. Najveći iznos reprogramiranih obaveza ima Klinički centar Banjaluka i to 61,99 miliona KM, zatim bolnica „Sveti apostol Luka“ u Doboju (17,5 miliona KM), dok je treći po visini odobrenog reprograma FK „Borac“ sa 10,67 miliona KM. „Šumama Srpske“ reprogramirano je 10 miliona KM poreskih obaveza, a bolnici „Dr Mladen Stojanović“ iz Prijedora 9,6 miliona KM. Slijede bolnice u Istočnom Sarajevu i Gradišci, te domovi zdravlja u Modriči, Banjaluci, Trebinju čiji dugovi se kreću oko pet miliona KM.
Prema zvaničnim evidencijama Poreske uprave RS, dospjeli dug za poreze i doprinose u 2016. godini iznosi 947.051.000 maraka od čega dug po osnovu stečaja i likvidacije iznosi 388.146.000 maraka, po prinudnoj naplati 301.298.000 marka i dug, koji je u postupku redovne naplate, iznosi 257.607.000 maraka. Samo deset najvećih poreskih dužnika duguje 177.988.407,85 maraka, među kojima prednjači „BIRAČ“ a.d. Zvornik u stečaju sa dugom od 33.105.442,48 maraka. Posebno je zabrinjavajuće da dug za poreze i doprinose progresivno raste svake naredne godine, pa je tako dug po osnovu neplaćenih poreza i doprinosa u 2015. godini iznosio oko 680 miliona KM.
Navedeno ukazuje da Poreska uprava RS nema podršku Vlade Republike Srpske da agresivnije nastupi prema poreskim dužnicima, odnosno da na vrijeme, dok su koliko-toliko solventni i dok ne načine ogromne poreske dugove, reaguje u skladu sa zakonom i obezbijedi naplatu poreskih obaveza. Ako se uzme u obzir činjenica da je iznos poreskih dugovanja ravan gotovo polovini planiranih budžetskih prihoda, onda je jasno kolika je dubioza u poreskom sistemu Republike. Pored toga, posebno je skandalozno i nečuveno da se porezi i doprinosi ne uplaćuju za radnike u zdravstvenim ustanovama pa tako oni nisu u mogućnosti da plaćaju svoje liječenje i liječenje članova svojih porodica. Na sve to, imajući u vidu činjenicu da pomenuti poreski dužnici u javnom sektoru ipak vrše brojna plaćanja, pogotovo kad je riječ o netransparentnim javnim nabavkama, jasno je da postoje sredstva na računima tih ustanova i postavlja se i pitanje krivične odgovornosti odgovornih lica, u smislu člana 226. Krivičnog zakona Republike Srpske.
U direktnoj vezi sa gore navedenim, jasno je da je Republika nelikvidna, da uzrok nelikvidnosti potiče upravo iz javnog sektora koji je pod direktnom normativnom, funkcionalnom, organizacionom i političkom kontrolom Vlade. Ova nelikvidnost iz javnog sektora dalje se preliva u čitav privredni i, uopšte, društveni sistem, a jedini odgovor vlade jeste permanetnna emisija dužničkih hartija od vrijednosti. Jedina strategija Vlade jeste zaduživanje, politička podrška se bukvalno kupuje pozajmljenim novcem, a svi koji kritikuju takvo stanje faktički se na sve moguće načine eliminišu. Javni dug Republike Srpske na dan 30.12.2016 godine iznosi 5,4 milijardi KM, odnosno 56,85% procijenjenog BDP za 2016. godinu (podaci navedeni u „Službenom glasniku Republike Srpske“ br. 38/12). Na kraju 2014. godine javni dug Republike iznosio je 4,090 milijardi KM odnosno 47,5% BDP za tu godinu. Prema tome, trenutno je Republika Srpska gotovo dva puta zaduženija u odnosu na Federaciju BiH u relativnom odnosu.
Da Vlada Republike Srpske nema nikakvu konkretnu i koherentnu strategiju jačanja likvidnosti, odnosno da je njen jedini plan nastavak zaduživanja, svjedoče i sljedeći podaci. Samo tokom 2017. godine, do 26.04.2017. objavljene su sljedeće odluke Vlade RS koje se tiču zaduživanja Republike:
• Odluka o 21. emisiji obveznica Republike Srpske javnom ponudom, a na iznos od 25 miliona KM („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 2/17);
• Odluka o 22. emisiji obveznica Republike Srpske javnom ponudom, a na iznos od 35 miliona KM („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 13/17);
• Odluka o prvom dugoročnom kreditnom zaduživanju Republike Srpske u 2017. godini, a na iznos od 50 miliona KM („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 27/17);
• Odlka o 23. emisiji obveznica Republike Srpske javnom ponudom, a na iznos od 50 miliona KM („Službeni glasnik RS“. br. 33/17 i 35/17).
Na ove odluke treba dodati o odluke Narodne skupštine RS o zaduživanju u 2017. godini, a koje su usvojene na prijedlog Vlade Republike Srpske:
• Odluka o kratkoročnom zaduživanju Republike Srpske emisijom trezorskih zapisa za 2017. godinu, do 8% redovnih prihoda ostvarenih u prethodnoj fiskalnoj godini („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 1/17);
• Odluka o prihvatanju zaduživanja Republike Srpske prema Evropskoj investicionoj banci na iznos od 15 miliona evra („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 1/17);
• Odluka o kapitalnoj investiciji i dugoročnom zaduživanju za realizaciju projekta sanacije, adaptacije i rekonstrukcije kompleksa kasarne „Krajiške brigade“ Zalužani, na iznos od 6,5 miliona KM („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 38/17);
• Odluka o kapitalnoj investiciji i dugoročnom zaduživanju Republike Srpske za nabavku helikoptera, na iznos od 9,4 miliona KM („Službeni glasnik Republike Srpske“, broj 38/17).
Iz izloženog je evidentno da je samo u prva četiri mjeseca 2017. godine Vlada donijela odluke o emitovanju 110 miliona KM obveznica javnom ponudom, da je donijela odluku o dugoročnom kreditnom zaduženju od 50 miliona KM, a da je na njen prijedlog Narodna skupština dodatno donijela odluke o dugoročnom zaduženju u iznosu od 45 miliona KM, ne računajući kratkoročno zaduživanje emisijom trezorskih zapisa. Iz navedenih podataka jasno je da je Republika nesolventna te da nije u stanju da podmiruje svoje osnovne budžetske obaveze bez svakomjesečnog zaduživanja, koje se progresivno povećava svake godine mandata ove vlade.
Posebno citiramo dio ekspozea mandatarke iz 2014. godine kad je narodnim poslanicima i građanima Republike rekla sljedeće: „Najvažniji dio nove Vlade u narednom četvorogodišnjem periodu biće izgradnja stabilne ekonomije sa pozitivnom stopom privrednog rasta, koji osigurava dugoročni rast životnog standarda naših građana i povećanje zaposlenosti. Stopa privrednog rasta biće mjera uspjeha ove Vlade“. Narodni poslanici sa žaljenjem konstatuju da je Vlada teško pala na testu koji je sama sebi postavila. Naime, egzaktni podaci i činjenice nesumnjivo svjedoče da u Republici Srpskoj postoji konstantan pad životnog standarda građana koji se ogleda kroz konkretne i zvanične podatke. Otkako se po prvi put počela računati prosječna sindikalna potrošačka korpa u okviru Saveza sindikata Republike Srpske, pokrivenost sindikalne potrošačke korpe prosječnom platom koju objavljuje Republički zavod za statistiku je sa 57% u 2007. godini opala na 43,9% u martu mjesecu 2017. godini, što predstavlja pad životnog standarda od 23,1% ili za 13,2 procentna poena.
Prosječna plata je u ovom periodu rasla za samo 252 KM, dok je cijena sindikalne potrošačke korpe rasla za 878 KM, što predstavlja evidentan pad životnog standarda građana Republike i što najbolje svjedoči o tragičnoj činjenici da čak ni one porodice koje imaju tu privilegiju u Srpskoj danas da imaju zaposlene članove ne mogu da obezbijede sebi i svojoj porodici iole normalne egzistencijalne uslove, a da o obezbjeđenju kvalitetne zdravstvene usluge, obrazovanja, kulturnih i drugih potreba i ne govorimo.
Imajući navedene činjenice u vidu, te izražavajući svoju bojazan da aktuelni saziv Vlade ima kapacitet, reference i viziju da omogući neometano funkcionisanje Republike, narodni poslanici kao predstavnici suverene volje građana Republike Srpske smatraju da je vrijeme za okupljanje najboljih i najkompetentnijih stručnjaka koje Republika ima a kako bi se zaustavili krajnje negativni ekonomski, socijalni, demografski i društveni trendovi koji će, ako se nastave, ugroziti elementarno funkcionisanje sistema i puku egzistenciju građana Republike. Zbog toga smo nepodijeljenog stava da nije vrijeme za dnevno-politička prepucavanja, da je stanje u Republici tragično ozbiljno, te da je potrebno pod hitno smijeniti aktuelnu vladu i izabrati novu i sastavljenu od ljudi koji će moći da realizuju ustavne obaveze izvršne vlasti, odnosno same Republike”, navodi se, između ostalog, u obrazloženju Prijedloga za izglasavanje nepovjerenja Vladi RS.
Obrazloženje prijedloga za izglasavanje nepovjerenja Vladi RS pogledajte OVDJE.
(Vijesti.ba)
