Prvi kontakti Balkana s islamom desili su se dolaskom Turaka, ali ne Osmanlija potkraj 14. i tokom 15. stoljeća, što je prva asocijacija na spomen islama i Balkana, već mnogo ranije.
Muhamed Hadžijahić spominje da su u okolini Mostara pronađeni novčići iz perioda halife Mervana II (745. – 750.), novac je u Bosnu dospio posredstvom arapskih trgovaca, koji su uveliko trgovali po Mediteranu, a u to doba Dubrovnik je bio itekako važan trgovački centar. Dubrovčani su bili vični trgovci, pa su ih Osmanlije zatekle duž rijeke Drine u srednjovjekovnim gradovima poput Srebrenice, Zvornika i današnjih predjela Tuzle, piše Dialogos.ba.
Tako su, moguće, zarad trgovačke rute s Dubrovnikom, u kosovskom selu Mlike 1289., stotinu godina prije Kosovske bitke, doseljenici i zanatlije iz sirijskog grada Alepa izgradili najstariju džamiju na Balkanu – Hadži Husejnovu džamiju. Na kamenoj ploči i tarihu ispisanom na arapskom jeziku navodi se da je džamija izgrađena 1289. godine, a renovirao ju je 1822. godine Ahmed el-Aga.
Prema historijskim saznanjima, porodica El-Aga je u periodu od 1095. godine, u potrazi za boljim životom, dospjela do Kosova, a s obzirom na to da je riječ o velikoj porodici, povremeno su se u određenim intervalima naseljavali u južnim dijelovima Kosova, a nakon što su se prilagodili novoj sredini i odlučili da će tu i dugoročno ostati, 1289. godine su izgradili džamiju.
U narodnim predanjima i dokumentima vjeruje se da su doseljenici mahom bili iz provincije i grada Alepa, njihovi današnji potomci još čuvaju porodično ime Alepovci (Aljabakovci) i ima ih u Mlikama, Kruševu, Dragašu i Restelici. Također, njihove potomke moguće je pronaći i u Prizrenu, gdje su kovači i zanatlije. Ima ih i u drugim dijelovima Kosova i Makedonije. Postojanje pojedinih zanata u Gori (puškarski i kovački) dovodi se u vezu s ovim porodicama.
Kao potvrda ove teze je i dokument koji su muslimani ovog mjesta dobili iz Damaska 1995. godine od ministarstva vakufa Sirijske Arapske Republike, a koji u prijevodu glasi:
– Mi, Muftijstvo okruga Alep, u Arapskoj Sirijskoj Republici potvrđujemo da je porodica El-Aga jedna čuvena i drevna porodica, čijih je nekoliko članova iselilo 1095. godine, a njihovo iseljavanje je nastavljeno do 1291. godine, gdje su izgradili i džamiju u njihovom selu Mlike, da im bude mjesto za obavljanje vjerskih obreda. Na osnovu toga, ova džamija je zaista vlasništvo ovih porodica, odnosno, arapskih muslimanskih iseljenih porodica i nije od osmanlijskih građevina. Mi potvrđujemo njihovo vlasništvo i molimo nadležne da im u tome pomognu.
Džamija je u toku burne historije Kosova dva puta spaljivana, ali su mještani kamenu ploču s arapskim natpisom brižljivo čuvali, krijući je po tavanima i raznim skrovištima, na taj način sačuvano je rijetko i velom tajne obavijeno saznanje da su prvu džamiju na Balkanu sagradili seldžučki doseljenici iz Alepa, stotinu godina prije Kosovske bitke.
Dialogos
