Piše: Almir Fatić
Jerusalem se u Kur'anu ne spominje po imenu, ali postoji određen broj ajeta koje su tradicionalni komentatori detektirali kao reference na njega ili, općenitije, na zemlju Palestinu u kojoj je on smješten.
U svakoj od ovih referenci postoji implikacija da se grad Jerusalem ili njegova okolina izdvajaju kao nešto sveto bilo zbog toga što su primili poseban Božanski blagoslov ili zato što su oni, ili će biti, prizor velikih događaja u svetoj historiji (M. Al-Khateeb, Al-Quds, London, 90, 1998). Slijedi navođenje tih referenci uz kratke komentare.
Hvaljen neka je Onaj koji je u jednome času noći preveo Svoga roba iz Hrama časnog u Hram daleki (Mesdžidu-l-Aksa), čiju smo okolinu blagoslovili (barekna havleh) kako bismo mu neka znamenja Naša pokazali! (el-Isra’,1)
Ovaj ajet govori o noćnom putovanju (isra’) Muhammeda, a.s., od Kabe u Mekki do Hrama na Brdu u Jerusalemu (“Hrama dalekog”), koji je tako nazvan jer je bio naudaljenije mjesto ibadeta na zapadu koje je bilo poznato Arapima u vrijeme objavljivanja Kur'ana. “Neka znamenja Naša”, koja su Poslaniku, a.s., pokazana, bili su dokazi i pouke koje je vidio na tom putovanju. Riječi “čiju smo okolinu blagoslovili” posmatraju se kao potvrđivanje mjesta Hrama dalekog budući da se uvijek u Kur'anu ova i njoj slične formulacije izgleda odnose na Palestinu: vidi npr. el-Enbija’, 71 i 81. Otuda Ibn Abbas smatra da ellezi barekna havleh označava Palestinu i Jordan, koje su blagoslovljene svojim rijekama, voćem, povrćem, poslanicima i dobročiniteljima (v. Taberi, Džami'u-l-bejan, 6/509; Ibnu-l-Dževzi, Zadu l-mesir, 3/3; Ševkani, Fethu-l-kadir, 809).
A između njih i gradova koje smo blagoslovili (barekna fiha) izgradili smo naselja povezana i odredili im potrebnu udaljenost. (Sebe’,18)
Ajet govori o narodu Sabe u Jemenu i otuda postoji jasna referenca na drevni put začina koji je vodio od Jemena preko zapadne Arabije kroz Meda'in Salih i Petru do Ammana i Damaska. Ovaj put postao je glavni put hodočašća u Mekki. Zato se čini da su “gradovi koje smo blagoslovili” oni gradovi koji leže na sjevernom kraju ovog puta u Palestini i Siriji. Stoga Jusuf Ali daje ovaj komentar: “Sirija je bila zemlja koju je Allah ‘blagoslovio’, i bivši plodnom zemljom, gdje je živio Ibrahim, ona je uključivala i svetu zemlju Palestinu”. Ibn Abbas još više specificira: “gradove koje smo blagoslovili” označava Bejtul-Makdis, tj. Jerusalem (Al-Quds, 91-92).
[Musa reče:] “O, narode moj! Uđite u Svetu zemlju (erdul-mukaddese), koju vam je Allah dodijelio, i ne uzmičite nazad, pa da se vratite izgubljeni.” (el-Ma'ide, 21-22)“Sveta zemlja koju vam je Allah dodijelio” je: a) brdo Sinaj i njegova okolina (Mudžahid), b) Šam (Katade) i c) Erīhā’, tj. Jerusalem (Ibn Abbas) (Taberi, Džami'ul-bejan, 4/2803). Drugo mišljenje je najopćenitije budući da se pod Šamom (ili Biladi-Šam: zemljama Šama) podrazumijevaju: Palestina, Sirija, Jordan i Libanon, dok je Ibn Abbasovo mišljenje najspecifičnije i Taberi ga smatra ispravnim.
A Mi smo u Zeburu, poslije Zikra, zapisali da će Zemlju naslijediti Moji robovi dobri! (el-Enbija’,105)
Zebur (Psalmi) o kojem je ovdje riječi jeste knjiga objavljena Davudu, a.s., koji se još spominje u: en-Nisa’, 163, i el-Isra’, 55. Pod Zikrom se misli na Tevrat objavljen Musau, a.s. Znači: u Davudovom, a.s., Zeburu zapisano je da će “Zemlju” naslijediti dobri Božiji robovi. O kojoj “Zemlji” je ovdje riječ? Jedni komentatori smatraju da se misli na Zemlju općenito, na njene istočne i zapadne predjele. Drugi, pak, vele da se misli na Blagoslovljenu zemlju (erd mukaddese), tj. Palestinu, a ima i onih koji smatraju da se misli na Džennet (Ibn Džuzejj, Teshil, 3/33).
Tako mi smokve i masline, i Gore sinajske, i ovoga grada sigurnog! (et-Tin,1-4)
Tradicionalni komentatori iznijeli su više mišljenja o tome šta se misli pod smokvom i maslinom. Ovdje izdvajamo ona mišljenja koja maslinu (zejtun) interpretiraju kao aluziju na Jerusalem ili džamiju u Jerusalemu: Ibn Atijje prenosi da je maslina Bejtul-Makdis ili Jerusalem (Ibn Abbas, Ka'b, Katade, Ibn Zejd); od Dahaka se prenosi da je to Mesdžidul-Aksa; od Katadea se prenosi da je maslina Brdo na kojem je Bejtul-Makdis; Kurezi kaže: mesdžid Īl'jā’ (Jerusalemski mesdžid) (Ibnul-Dževzi, Zadul-mesir, 4/166). “Gora sinajska” je planina Sinaj, mjesto gdje je Tevrat dat Musau, a.s., a “grad sigurni” je Mekka, u kojoj je započela kur'anska Objava.
(islam.ba)
