DEP: Slabi ekonomski rast BiH u trećem kvartalu

Kratkoročni indikatori ukazuju da je bh. ekonomija zabilježila skroman ekonomski rast u prvom polugodištu, navodi se u analizi Direkcije za ekonomsko planiranje BiH. 

Rast je prije svega bio nošen snažnim povećanjem robnog izvoza od 8,7%, te industrijske proizvodnje od 7% u odnosu na isti period lani i to uprkos blagom smanjenju domaće tražnje. Pri tome je više od polovice povećanja robnog izvoza bilo rezultat naglog povećanja proizvodnje i izvoza električne energije prije svega zahvaljujući povoljnoj hidrološkoj situaciji u hidroelektranama. S druge strane, stagnacija investicija, te smanjenje privatne i javne potrošnje ukazuju na negativan uticaj domaće tražnje na ekonomski rast. Nažalost, treći kvartal bi mogao biti obilježen postepenim slabljenjem ekonomskog rasta obzirom na sve slabiji doprinos robnog izvoza i industrijske proizvodnje.
Stagnacija investicija u prvom polugodištu je bila rezultat povećanja javnih i pada privatnih investicija. Naime, skokom javnih radova u domenu saobraćajne infrastrukture od 41% je po svemu sudeći neutralisan pad privatnih investicija na što ukazuju smanjenje uvoza kapitalnih dobara od 2,3%, te stambene izgradnje od 23,5% i izgradnje nestambenih zgrada od 6,8% na godišnjem nivou.
S druge strane, pad raspoloživog dohodka građana i njihova slaba sklonost potrošnji su po svemu sudeći doveli do smanjenja privatne potrošnje. Naime, uprkos blagom povećanju socijalnih davanja (1,5%), do pada dohotka građana u prvom polugodištu je prije svega došlo uslijed smanjenja njihovih novčanih priliva iz inostranstva (3,7%), te smanjenja broja zaposlenih (od 0,3%) i realnih plata (od 0,7% g/g).
Ovi faktori su ujedno (kroz sve veću neizvjesnost i sve slabiju kreditnu sposobnost građana) doveli i do slabe sklonosti građana potrošnji koja je po svemu sudeći znatno niža u odnosu na na pretkrizni period. Naime, depoziti stanovništva su na kraju prvog polugodišta bili za oko 13% veći od zajmova što indirektno ukazuje da se građani sve teže upuštaju u potrošnju vlastitog raspoloživog dohotka.
Konačno, smanjenje izdataka na plate zaposlenih u javnoj upravi (1,2%), stagnacija izdataka na materijal i usluge, te pad ostalih rashoda od skoro 10% ukazuju na negativan uticaj javne potrošnje na ekonomski rast u prvom polugodištu.
Prema dostupnim podacima za juli i avgust ekonomski rast u trećem kvartalu postepeno slabi u odnosu na polugodište, a pogotovo prvo tromjesečje. Glavni uzroci toga su sve slabiji rast robnog izvoza i industrijske proizvodnje. Robni izvoz je u avgustu čak zabilježio blago nominalno smanjenje (0,5% na godišnjem nivou) tako da je na nivou osam mjeseci njegov rast usporen za 1,3 procentna poena u odnosu na polugodište. U isto vrijeme, visok industrijski rast u prvom polugodištu je bio rezultat ne samo šestomjesečnog oporavka proizvodnje započetog krajem 2012. nego i niske osnovice iz prethodne godine uzrokovane naglim padom u prvom kvartalu.
Nažalost, nakon što je u aprilu dostignuta rekordna proizvodnja u posljednjih nekoliko godina, došlo je do tromjesečnog pada industrijske proizvodnje u periodu maj‐juli koji je zaustavljen tek u avgustu 2013 (rast od 1,5% u odnosu na juli). Ovo je dovelo do značajnog slabljenja industrijskog rasta na godišnjem nivou u julu (6% na godišnjem nivou) i posebno avgustu (4,7%).
Održavanje dosadašnjeg rasta u četvrtom tromjesečju bi moglo biti još izazovnije obzirom na znatno veću osnovicu od novembra 2012 kada je počeo industrijski oporavak. Polugodišnji rast građevinskih radova takođe usporava u prva dva mjeseca trećeg kvartala i to kao rezultat usporavanja rasta radova u FBiH uprkos smanjenju pada u RS. Nizak rast vrijednosti radova u avgustu od 6% (u odnosu na isti period lani) je bio važan faktor usporavanja polugodišnjeg građevinskog rasta (13,2%) u FBiH za više od jednog procentnog poena u naredna dva mjeseca. S druge strane, julskim rastom vrijednosti izvršenih radova u RS od 10,9% je polugodišnji pad od 3,4% u najvećoj mjeri snižen na 2,4% nakon osam mjeseci. Produbljavanje pada uvoza u periodu juli‐avgust su najvjerovatnije bili posljedica slabe dimaće, ali i izvozne tražnje.

indikator