Srbi u Banjoj Luci i Beogradu moraju odlučiti na čijoj su strani.
Grupa uglednih intelektualaca objavila je alarmantan apel zahtijevajući oštru intervenciju Zapada.
“Rat protiv Ukrajine još jednom pokazuje šta se može dogoditi ako se ne suprotstavite diktatorima na vrijeme. Sljedeći izvor opasnosti mogla bi biti Bosna i Hercegovina”, pišu u zajedničkom tekstu za Frkfurter Algemeine Zeitung (FAZ) Claus Leggewie, Timothy Garton Ash, Daniel Cohn-Bendit i Ireneusz Paweł Karolewski.
Istovjetan tekst objavili su i na engleskom, francuskom, poljskom… u najutjecajnijim glasilima niza evropskih država.
U na momente dramatičnom obraćanju zapadnoj javnosti oni najprije navode da je nedavni samit vrhovnog tijela Evropske unije – Evropskog vijeća – održan u u Versaju “propustio veliku priliku: da se na simboličnoj lokaciji pokrene novi poslijeratni evropski poredak”.
“Nismo sanjari i znamo da prijem u Evropsku uniju nije lagana šetnja po parku i da u principu za Ukrajinu važe iste procedure kao i za zemlje kandidate na Balkanu.
Ali postojala je prilika da se uspostavi politička unija koja će premostiti jaz između sektorskog udruženja i punopravnog članstva.
Umjesto toga, šefovi država u Versaju postupili su proceduralno, kao da se dobro uvježbani propisi EU primjenjuju i na ekstremne ratove u Evropi.
Projekat slobode i mira ponovo je ustuknuo pred EU-zaluđivačima i državnim birokratama”, navode autori.
Ističu da je, umeđuvremenu, EU prestala biti tek ekonomska unija.
Putin je, kažu, ovaj blok od 27 država rastresao i počeo pretvarati u “normativni i institucionalni savez” koji se bitno razlikuje u odnosu na ono što je bila kada je tek formirana kao zajednica uglja i čelika.
Sada EU mora biti nešto više, a opet ono staro – osnovano da se članice zaštite od rata.
Ne radi se samo o Ukrajini.
Ne radi se samo ni o baltičkim državama.
Autori zajedničkog teksta ističu da EU mora biti mjesto za “uključivanje svih onih država koje će se udružiti zarad zaštite, pripadaju EU i/ili joj se želi pridružiti”.
“Ono što je potrebno jeste „prošireni Vajmarski trougao“, koji bi posebnu pažnju posvetio regionalnom i usklađenom širenju dimenzije sigurnosne politike unutar EU.
Njemačka, Francuska, Poljska i baltičke države moraju ući u bližu saradnju u sigurnosnoj politici, ako je potrebno i u oblasti nuklearnog naoružanja. Velika Britanija se mora ponovo približiti evropskoj političkoj zajednici sudbine, koja je neozbiljno prokockana kao rezultat Brexita. Međutim, povećana zaštita od Rusije takođe znači da se Putinovim trojanskim konjima, poput Orbanove Mađarske i Vučićeve Srbije, treba odlučnije suprotstaviti.
Ovo postavlja pitanja o tome da li je članstvo Mađarske u EU obavezujuće, kao i dileme o statusu Srbije kao kandidata za članstvo u EU.
Bosna i Hercegovina zaslužuje posebnu pažnju u ovom kontekstu.
Tamo srpski političari u Banjoj Luci i Beogradu potpiruju tendencije podjele koje, 30 godina nakon početka rata u Jugoslaviji, razbija tu krhku državu, pa čak i čini mogućim novi rat među etničkim grupama. Velikosrpski separatisti mogu računati na Putinovu podršku.
Vladimir Putin je dao urnek za takve sramne manevre pred svim našim očima i ušima od 2008. u Gruziji i 2013/14. u Ukrajini. EU ih je prihvatila, ignorirala provokacije i najave Kremlja i gledala kako se protivnici evropskog jedinstva, od Marine Le Pen do Viktora Orbana, namjeravaju odvojiti i otići.
Dok je Putin pomno pripremao svoje planove napada, energetska zavisnost Evrope drastično je porasla i, iznad svega, njemačka se odbrana obrnuto proporcionalno smanjila .
Sve ovo su aktivno promovirali, ne samo u Njemačkoj, politički akteri na prvoj liniji, uprkos jasnim dokazima ruskog neoimperijalizma. To danas rezultira posebnom obavezom.
Evropljani su se suočila sa pucnjavom i to ih je dovelo do toga da su sada bliskiji u odbrani svojih vrijednosti i institucija. Zajedno su se odlučili za sankcije Rusiji i isporuku oružja Ukrajini, što teško može ublažiti patnje civilnog stanovništva. Kao što je do sankcija i isporuke oružja trebalo doći najkasnije otkako je ruska vojska raspoređena na granice 2021. godine, ne treba čekati u Bosni i Hercegovini dok i tamo ne bude kasno.
Mi smo 1992. zahtijevali da Evropa zauzme čvrst stav protiv opkoljenog Sarajeva, ali uzalud. Tek je završen genocid tada pokrenuo zakasnelu intervenciju koju nije pratio stabilan mirovni poredak na Balkanu. Danas bi EU trebala biti budnija i deklarirati jasnu namjeru Bosne i Hercegovine da se uključi u političku uniju koja uključuje pomoć protiv eventualnih provokacija i agresija. I savez koji upozorava srpske separatiste i obavezuje Hrvatsku i Sloveniju da podrže BiH i da učestvuju u stabilnom poslijeratnom poretku na cijelom Balkanu. Vlada Srbije mora biti svjesna da će njihova opcija za ulazak u EU isteći ako ugroze nesiguran mirovni poredak na Balkanu i bude inicijator klizanja u ukrajinski tip rata.
Kao što je poznato, Putinov projekat „ruskog svijeta“ imao je preteču u „srpskom svetu“ Slobodana Miloševića, u koji su sunarodnici u Bosni i Crnoj Gori trebalo biti odvedeni, baš kao i etnički Rusi u Donbasu 2014. godine. Kao što je poznato, Miloševićev san završio se pred Međunarodnim krivičnim sudom.
Srbi u Banjoj Luci i Beogradu moraju odlučiti na čijoj su strani.
Milorad Dodik je odbio sankcije Rusiji, a ruski (i kineski) interesenti i agenti dolaze i odlaze u Beograd. Jasan signal Bosni i Hercegovini i Crnoj Gori, članici NATO-a, pokazao bi da se ove dvije države ubrajaju u demokratski svijet i da pripadaju proširenoj Evropi. Napori da se izborni zakoni i državna uprava više ne usklađuju sa etničkom proporcionalnom zastupljenošću nalaze sve veći odjek u bosanskohercegovačkom civilnom društvu, posebno među mlađom generacijom, jer etnički nacionalizam ne nudi mogućnosti za mir i prosperitet. Na ovaj način, Putin je možda nehotice ojačao političku koheziju Evropske unije”, stoji u tekstu.
(Timothy Garton Ash je profesor evropskih studija na Univerzitetu Oksford; Daniel Cohn-Bendit bio je vođa poslaničke grupe Zelenih u Evropskom parlamentu; Pawel Karolewski je profesor političke teorije i istraživanja demokratije na Univerzitetu u Lajpcigu; Claus Leggewie je profesor na Univerzitetu Giessen)
Politicki.ba
