“Država se kod komercijalnih banaka zadužuje pod nepovoljnijim uslovima u odnosu na MMF. Zaduživanje kod komercijalnih banaka podrazumijeva veću kamatnu stopu i rigoroznije je nego zaduživanje kod međunarodnih institucija”, pojašnjava profesor Šunje u izjavi za Vijesti.ba.
Država bi, smatra, prihode mogla generisati na drugi način, no uslov za to jeste proaktivnija vizija.
“Zaduživanje kod komercijalnih banaka je guranje problema pod tepih. Država ima znatno izraženu troškovnu stranu kroz neracionalnu javnu upravu, kroz loše vođenje državnih preduzeća. Kada bi se ti problemi riješili, ne bi bilo potrebe da se zadužujemo. Kada se zadužuje kod komercijalnih banaka, država stavlja pod hipoiteku ono što su resursi građana. Zaduživanje kod komercijalnih banaka je zadnja opcija za normalno djelovanje”, mišljenja je profesor Šunje.
U izvještaju CCI-a navodi se i da zaduživanje kod komercijalnih banaka za sobom ne povlači bilo kakvu obavezu za reformama, te da zbog toga i nema druge tranše aranžmana sa MMF-om. Profesor Šunje to smatra dobrom procjenom.
“Vlast time kupuje vrijeme. Dakle, da nema zaduživanja kod komercijalnih banaka, vlast bi morala da povuče poteze koje će kad tad morati povući. No, što ih kasnije bude povučla, to će cijena biti veća”, upozorava on.
Siva ekonomija prepoznata je u izvještaju “Stanje nacije” kao značajan dio cjelokupne ekonomske aktivnosti u BiH. Najnovije relevantne procjene govore o vrijednosti od 25 posto BDP-a ili preko sedam milijardi KM, pa su, pored drugih društvenih gubitaka, samo poreski gubici zbog sive ekonomije preko 3 milijarde KM. Da se pola sive ekonomije zauzda, ne bi nam trebalo kreditiranje MMF-a, ističe se u izvještaju.
“Pretpostavljam da su projekcije CCI-a približno tačne i vjerujem da su koristili metodologiju kojom su utvrdili te podatke. Siva ekonomija je zastupljen problem u BiH, ali i u najrazvijenijim državama, samo je pitanje participacije, odnono u kojoj mjeri ona učestvuje. Kod nas je na veoma visokom nivou, jer državna vlast nema dovoljno senzibiliteta da sivu ekonomiju uvuče u sistem”, pojašnjava profesor Šunje.
Problemu sive ekonomije, dodaje, ne treba pristupati sa drakonskim kaznama, nego je potrebno da vlast empatijski pristupi ljudima koji su u sivoj ekonomiji i da im pojasni i ukaže na višestruke koristi od uvlačenja sive ekonomije u sistem.
“To podrazumijeva da se prihodi iz sive ekonomije registruju, te da se plaća porez, kao i da oni koji su u sivoj ekonomiji počnu participirati u zvaničnom društvenom bruto proizvodu, a ne u nelegalnom, kako je to sada slučaj. Njima je potrebnop ponuditi opciju po logici ‘pobjednik-pobjednik’, koja bi odgovarala ljudima koji su u sivoj ekonomiji. I njima bi odgovaralo da su legalizovani, da imaju zaštićen koncept, te da im se to računa kao radni staž i slično”, kaže profesor Šunje.
(Vijesti.ba)
