Dogodilo se na današnji dan – 2. maj

02.05.1992. – Osujećen napad JNA na Predsjedništvo i Skupštinu BiH

Pripadnici bivše Jugoslovenske narodne armije i paravojnih snaga bosanskih Srba, 2. maja 1992. g. pokušali su sa okolnih brda, ući u Sarajevo i zauzeti zgradu Predsjedništva BiH na Skenderiji, kao i druge važne objekte u centru grada, poput Skupštine i Općine Centar, te eliminisati rukovodstvo Republike BiH.

Oko bivšeg Doma JNA, Narodnog pozorišta, Skenderije i Vrbanja mosta suprotstavili su im se građani Sarajeva, okupljeni u Teritorijalnu odbranu BiH, zajedno sa Specijalnom jedinicom MUP-a.

Presudne bitke vodile su se između 10 i 15 sati, pucalo se iz automatskog naoružanja, padale su granate, grad je ostao bez struje, vode i hrane, a slika koja je obišla svijet bila je i ona na kojoj gore zapaljeni tramvaji.

Oko 13 sati oklopna vozila i tenkovi krenuli su prema zgradama Predsjedništva i Skupštine Grada. Suprotstavili su im se hrabri, ali neiskusni i veoma slabo naoružani branioci – članovi Patriotske lige, Vikićevi specijalci, rezervni sastav Policije, kao i novoformirane Teritorijalne odbrane.

Istog dana zapaljena je i zgrada glavne pošte u Sarajevu, koja je u potpunosti izgorjela i grad je ostao bez telefonskih veza.

Drama je nastavljena hapšenjem tadašnjeg predsjednika Republike Bosne i Hercegovine, Alije Izetbegovića, koje su izvele jedinice JNA, predvođene generalom, Vojislavom Đurđevcem. Izetbegović je uhapšen na sarajevskom aerodromu, koji je zarobila bivša JNA, i to dok se vraćao sa pregovora u Lisabonu. Potom je odvezen u Lukavicu, odakle su vođeni pregovori preko Televizije Sarajevo.

Izetbegović je razmijenjen 3. maja u Dobrovoljačkoj ulici, kada je, prema riječima komandanta 2. vojne oblasti, generala JNA Milutina Kukanjca, ubijeno šest osoba.

02.05.1991. – Osnovana Patriotska liga BiH

Bošnjačko vodstvo službeno pristupa pripremama za odbranu kad se na Kongresu SDA u Sarajevu (Dom milicije) osniva Savjet za nacionalnu obranu. Savjet je organizator Patriotske lige koja predstavlja začetak AR BiH. U suradnji s Patriotskom ligom osnivaju se jedinice Bosna koje se označavaju brojevima, a bile su poznate pod nazivom Zelene beretke. Korištenje više naziva dovelo je do toga da se pod svakim od naziva pretpostavljala posebna organizacija, pa je u predvečerje rata često bilo nejasno o kome se zapravo radi.

Patriotska liga djelovala je u izrazito konspirativnim uvjetima, tako da npr. ni kasniji visoki časnici AR BiH, generali Alagić i Muslimović, nisu uspjeli da se, unatoč pokušajima, povežu s njima. U Patriotskoj ligi načelno je vladalo nepovjerenje prema oficirima iz JNA koji su su se pokušavali pridružiti organizaciji, iako su neki oficiri, poput Sefera Halilovića i Mustafe Hajrulahovića – Talijana postavljeni na visoke položaje.

Na vojnom savjetovanju u Mehurićima kod Travnika (7. – 8.2.1992. g.) ustanovljeno je da Patriotska liga raspolaže sa 60 do 70.000 naoružanih članova. Sastav je pokrivao cijelu BiH, a sastojao se od Glavnog štaba PL-a na razini Republike, devet regionalnih štabova, 103 općinska štabova i velikog broja različitih postrojbi, organiziranih u formacije od voda do brigade (Halilović:1997.:120). Formacijski sastav ukazuje da je u teritorijalnom organiziranju djelomično preuzet model organizacije TO-a.Razgranatost PL-a na području cijele Republike, trebala je osigurati pravodoban i odlučni otpor agresiji u svim dijelovima BiH. Relativno brza osvajanja JNA, medijska slika “Bosne koja šaptom pade”, izbjeglički val, masakri civilnog stanovništva i otkriće koncentracijskih logora zakrilili su činjenicu da je u gotovo svim većim mjestima BiH koje je zauzeo JNA pružen otpor napadaču. Taj otpor na mnogim mjestima nije bio dovoljno organiziran i uspješan, uz enormnu razliku u naoružanju agresora i branitelja, koja je često bila presudan faktor.

Kao znak raspoznavanja, pripadnici su koristili amblem na kojem se nalazi grb Bosne i Hercegovine, iznad kojeg piše Patriotska liga. Veoma su značajni doprinosi koje je ova formacija dala u odbrani grada Sarajeva i spriječavanju zločina nad građanima Sarajeva. Patriotska liga formalno-pravno prestaje da djeluje osnivanjem Armije Bosne i Hercegovine.

2. maja 1992. – Izgorjela je zgrada glavne pošte u Sarajevu, nakon granatiranja od strane srpskog agresora. Objekat je, dakle, u potpunosti izgorio tog dana.

Zgrada glavne pošte je izgrađena 1913. godine, u periodu Austro-ugarske vladavine, kao vojna pošta. Pripada secesijskoj arhitekturi, koja je nastala oko 1900. godine kroz grupe mladih arhitekata i umjetnika iz Beča, i koja se distancirala od klasičnog stila i krenula novim putevima u arhitekturi i umjetnosti. Ovoj je inovativnoj grupi pripadao i projektant zgrade, Josip Vancaš.

1914. godine je izvršen atentat nad Franzom Ferdinandom, prestolonasljednikom koji je trebao da otvori novosagrađenu vojnu poštu. Iz te novoizgrađene vojne pošte je u svijet telegrafski poslana vijest o atentatu na Franza Ferdinanda.

Na zgradi su se već 1941. godine desila manja razaranja na krovnoj konstrukciji i fasadi usljed ratnih dejstava, da bi početkom agresije na Bosnu Hercegovinu 1992. godine, došlo do totalne devastacije. U požaru je zgrada izgorjela sa kompletnom opremom, a ostali su samo zidovi. Agresor je zapaljivim projektilima uništio glavnu poštu i niz drugih objekata, koji su imali izuzetnu historijsku, kulturnu, arhitektonsku i materijalnu vrijednost, a Sarajevo je, komunikacijski, bilo “odsječeno” od ostatka svijeta. U toku agresije se pristupilo primarnoj zaštiti zgrade od daljnjih oštećenja, a poslije toga se pristupilo izradi projekta sanacije, restauracije i rekonstrukcije.

1994. godine počela je prva faza konstruktivne sanacije krova sa pokrovom i fasadnih vijenaca. Sanacija se radila na bazi izvornih projekata nađenih u vojnom arhivu u Beču. 1996. godine nastavlja se sa izradom detaljne projektne dokumentacije i pristupa se realizaciji II i III faze rekonstrukcije, restauracije i adaptacije. Adaptaciju i rekonstrukciju radio je Ferhad Mulabegović do 2001. godine.

Rođeni:

1660 – Alessandro Scarlatti, italijanski barokni kompozitor
1729 – Katarina Velika, ruska carica, poznata i kao Katarina II
1904 – Bing Crosby, američki pjevač i filmski glumac
1943 – Mustafa Nadarević, bosanskohercegovački glumac
1945 – Alija Dubočanin, bosanskohercegovački književnik
1946 – David Suchet, britanski glumac
1950 – Bianca Jagger, američka aktivistica za ljudska prava
1975 – David Beckham, engleski nogometaš

Umrli:

1519 – Leonardo da Vinci, italijanski umjetnik, arhitekt, slikar, pronalazač i ekolog
1846 – Giacomo Meyerbeer, njemački kompozitor
1957 – Joseph McCarthy, američki političar
1925 – Johann Palisa, austrijski astronom
2002 – Izet Sarajlić, bosanskohercegovački književnik
2011 – Osama bin Laden, lider Al-Kaide

2. maj (svibanj) (2.5.) je 122. dan godine po gregorijanskom kalendaru (123. u prestupnoj godini). Do kraja godine ima još 243 dana.