Da li policija i tužilaštvo mogu omogućiti primjenu Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti i Krivičnog zakonika Republike Srbije već tokom sahrane patrijarha
Miroslav Gavrilović (90) jedan je od 1140 državljana Republike Srbije čija je smrt ishod kontakta sa virusom SARS-CoV-2 dosad ustanovljenim kod preko 110 hiljada stanovnika. Ipak, za Republiku Srbiju, Miroslav Gavrilović nije tek pokojnik, broj utvrđen redoslijedom usmrćenja usljed zaraze smrtonosnim virusom kao i hiljade drugih.
Zbog funkcije na koju je biran izvlačenjem iz šešira, on nije devedesetogodišnjak o čijem je nepoštovanju mjera predostrožnosti izvještavana najšira društvena zajednica, već devedesetogodišnjak koji na sprovod otvorenog kovčega svog osamdesetdvogodišnjeg sabrata preminulog od zaraze virusom SARS-CoV-2 ide bez maske, ne poštujući distancu, i potom slobodno dolazeći u kontakt s kim god hoće.
Da je riječ o bilo kom državljaninu Republike Srbije čija je smrt ishod zaraze smrtonosnim virusom, zbog nepoštovanja mjera opremanja, prenošenja i ukopa tijela pokojnika, pravno lice platilo bi kaznu u iznosu od 50.000 do 500.000 dinara (čl. 81, stav 6). Zbog nesprečavanja mogućnosti širenja zaraznog virusa tokom sprovoda kažnjavali bi se učesnici u činu novčanom ili kaznom zatvora do tri godine (Krivični zakonik Republike Srbije, čl. 248-9). No, kult ličnosti koji pokojnik uživa kod izvršne vlasti Republike Srbije toliko je jak da Krizni štab u danu kada prijavljuje 6.254 zaraženih od 19.301 testiranih ne može o njegovom masovnom sprovodu na putu od tri kilometra reći ništa drugo nego – zatvorite kovčeg i sve će biti u redu.
Čime je pokojni Gavrilović zaslužio takav tretman u Republici Srbiji?
Kada je apostolskim biranjem izabran za patrijarha srpskog 2009. godine, pred sobom je imao samo jedno očekivanje vjernika: kanonizacija patrijarha Pavla, ličnosti koja je putovala bez puta i za kojom se put rađao. Ličnosti koja je tom paradigmom velimirovićevskog svetosavlja mogla pričešćivati Radovana Karadžića i Ratka Mladića a potom kreirati sliku prvolinijskog rušioca režima Slobodana Miloševića. Takvu revernakularizaciju svetosavskog narativa Irinej je prepustio državnom vrhu, pružajući nedvosmislenu podršku idolatriji režima etnoimperijalne svijesti. Bivajući svjedokom blaženosti klerikalne brige o državi božjoj, bio je prva i osnovna adresa za tumačenje statusa quo, najčešće o stabilizaciji i pridruživanju Evropskoj uniji i dijalogu Beograda i Prištine.
Njegov osnovni zadatak prema državnom vrhu bio je vrlo jednostavan: biti tu, biti spreman da jednoglasje crkve i države predstavi tako da aktuelni vrh nema reputaciju dubokog klera mračnog srednjevjekovnog despotizma. Publicitet radikalnih stavova Amfilohija omogućavali su aktuelnoj vlasti da artikuliše odgovarajuću kombinaciju popnacionalnog etnoklerikalizma sa euroatlantskim integracijama i ekspanzijom preduzetničke sfere u političku. Pred patrijarhom je bio tek zadatak da nespokojstvo i tjeskobu zbog loših uslova egzistencije i nepoštovanja ljudskih prava i civilnih sloboda balansira narativima o vjekovnim patnjama roda hrišćanskog u izazovima savremenog društva. To se očekuje i od pojedinaca, individua koje ne usmjerava i ne vodi kakav duhovni pastir. Od društva čije je otuđenje kler liječio intrapersonalnom komunikacijom u zajednici, obraćanjem odsutnom i anonimnom autoritetu s kojim ekskluzivno komunicira, s kojim se sjedinjuje pričešćima iz iste kašičice.
Novi patrijarh ustanoviće novi kapitalni projekt SPC. Uto će i pretpostavke da novo rukovodstvo pravnog lica pod istim uslovima preduzetničke djelatnosti može relativizovati fanatizam i idolatriju kojima je obojeno njegovo političko djestvo. Začas, mass mediji posvetiće se izazovima povjerenja u vjerskoj zajednici koja će zbog trenutih okolnosti uži izbor za novog poglavara morati da formira delegiranjem glasova vladika koji ne mogu da prisustvuju sjednici. Taj proces kome će mass mediji ustupiti veliki publicitet daće takođe i obrazac opšteprihvaćenog modela funkcionisanja izvršnih i zakonodavnih tijela vlasti, s većom tendecijom bijega od reprezentativne, parlamentarne demokratije. Konkretno, najveći uticaj imaće na vidljivost reprezentativnosti i delegiranja u patrijarhalnom, hijerarhijskom sistemu, a takođe i na strukturiranje autoritarnih praksi crkve u nekontrolisane, totalitarne vladavine najmoćnijih vjerskih velikodostojnika.
No, najprije će biti nedjelja. I prije svega toga, biće tek pitanje da li policija i tužilaštvo mogu omogućiti primjenu Zakona o zaštiti stanovništva od zaraznih bolesti i Krivičnog zakonika Republike Srbije već tokom sahrane patrijarha. Poslije toga, ostaje tek pitanje kada će i kako vlada i krizni štab prestati donositi ad hoc rješenja, a reformu zdravstvenog sistema proglasiti gorućim pitanjem unutrašnjih i vanjskih poslova, i odbrane. Sve to skupa zahtijeva upravo lišavanje patrijarhalnog i hijerarhijskog upravljanja zatvorenim, netransparentnim procesom donošenja odluka o brizi za javno zdravlje. Prvi korak je aktivirati ponovo zakonodavno tijelo parlamenarne demokratije, Narodnu skupštinu, a istovremeno mjesne i lokalne zajednice. Potom krenuti u adaptaciju i opremanje ambulanti, domova zdravlja, bolnica i klinika. Čini se nerealno, ali ne može djelovati nerealnije od izdvajanja za naoružanje u ovoj i narednoj godini, kada je širenje zaraznog virusa najveći problem javne bezbjednosti. Uz neposluh i nepridržavanje mjera bezbjednosti uz opravdanje vjerskih fanatika i njihovih krovnih organizacija.
Autor: Ljupko Mišeljić, Prometej.ba
