2. aprila 1948. Ludvig Erhard, malo poznati ekonomista koji se suprotstavio nacizmu, imenovan je za direktora Economic Council of Bizonia (Ekonomskog savjeta Bizonije), teritorije koja je nastala spajanjem okupiranih teritorija od strane Britanije i Amerike u Njemačkoj nakon Drugog svjetskog rata.
Malo je onih koji su očekivali da će, samo dva mjeseca kasnije, osloboditi moć slobodnog tržišta i izazvati takozvano njemačko ekonomsko čudo: izvanredni ekonomski oporavak koji je Zapadna Njemačka iskusila nakon rata, rezultirao je utrostručenjem prihoda po glavi stanovnika u samo jednoj deceniji.
Veteran iz Prvog svjetskog rata, Erhard je stekao doktorat iz ekonomije 1925. godine na Ekonomskom fakultetu u Frankfurtu. Njegova karijera je prekinuta kada je odbio da se pridruži nacističkoj partiji. To ga je nagnalo da napusti akademsku karijeru i da se pridruži istraživačkom institutu koji se nalazi u Nirnbergu. 1945. godine Erhard je počeo raditi za američke okupacione snage kao ekonomski savjetnik. Obnašao je nekoliko pozicija dok ga američke i britanske vlasti nisu ovlastile da upravljaj devastiranom poslijeratnom zapadno-njemačkom ekonomijom.
Erhard je bio pod velikim utjecajem ordoliberalizma, škole ekonomske misli koja ima svoje korijene na Univerzitetu u Freiburgu 1930-ih. Ordoliberalizam je usko povezan s klasičnom liberalnom tradicijom, iako se u nekim aspektima razlikuje od nje, posebno u ulozi koju vlada mora da ima u ekonomiji.
Njegova klasična liberalna uvjerenja dovela su ga do odluke koja se pokazala odlučujućom za razvoj poslijeratne Njemačke. 18. juna 1948. godine, vojne vlade tri okupirane teritorije u Zapadnoj Nemačkoj usvojile su zakon o reformi valute u cilju zamjene stare rajhmarke novom valutom, njemačkom markom. Istog dana, Bizonal Economic Council (Bizonalski ekonomski savjet), predvođen Erhardom, donio je odluku koja je tada bila oštro kritikovana: eliminisao je većinu ograničenja cijena i ekonomskih kontrola koje su postojale od 1936. godine. Izuzetak su bili proizvodi poput željeza, čelika i uglja.
Kao što je istakao Larry White u svojoj knjizi The Clash of Economic Ideas (Sukob ekonomskih ideja), John Kenneth Galbraith, koji je u to vrijeme radio za američki State Department i nadgledao ekonomsku politiku u Njemačkoj, bio je jedan od otvorenih kritičara uklanjanja svih ekonomskih kontrola iz njemačke ekonomije.
Nasuprot onome što je Galbraith predviđao, utjecaj Erhardove politike liberalizacije bio je izuzetno pozitivan. Preko noći nestale su nestašice, nova Deutsche Mark zamijenila je trampu – koja je postala uobičajena praksa – dok su crna tržišta nestala.
Ove mjere ekonomske politike, zajedno sa poreskom reformom koja je smanjila porez na dohodak za oko 30%, podstakle su ekonomski rast: u prvih šest mjeseci nakon ukidanja ekonomskih kontrola, proizvodnja je porasla za 53%.
Nakon ujedinjenja francuske, britanske i američke zone u Saveznu Republiku Njemačku, Erhard je postao ministar ekonomije, a zatim kancelar nakon što se Adenauer povukao 1963. godine. Umro je 1977. godine.
U vrijeme kada je socijalizam pobjeđivao u intelektualnoj borbi protiv klasičnih liberalnih ideja, Erhard se usudio da sprovede sveobuhvatnu reformu slobodnog tržišta. Kao rezultat toga, Zapadna Njemačka se digla iz pepela, postavljajući temelje za ono što će kasnije postati nadmoćna ekonomska sila u Evropi.
Piše: Luis Pablo de la Horra (Intellectual Take Out)
S engleskog preveo: Resul Mehmedović
Dialogos.ba
